Kobiety dolnośląskie się konsolidują

Parę dni temu otrzymałem zaproszenie na I Dolnośląski Kongres Kobiet. Nie wiem, jaki był klucz doboru uczestników. Nie sądzę, żeby pamiętano mój niewielki artykulik o zbiorach literatury feministycznej w naszej bibliotece, zamieszczony na stronie Feminoteki dobrych kilka lat temu.  Więc może moja aktywność komentatorska na Facebooku, kwitowana lajkami przez przedstawicielki różnych organizacji kobiecych? Albo po prostu zdecydowało to, że pracuję w uczelni, która była gospodarzem kongresu, a moje sympatyczne koleżanki krzątały się przy jego organizacji.

Skorzystałem więc z tego zaproszenia, tym bardziej, że miałem do miejsca obrad bardzo niedaleko. Bez wątpienia sprzyjam bowiem wszelkim działaniom mającym na celu zapewnienie równych praw różnym grupom społecznym, które z powodów kulturowych (obyczajowych, religijnych, ekonomicznych) są dyskryminowane, pomimo że konstytucja im te prawa zapewnia. A już zwłaszcza, gdy one same się aktywizują. Kobiety, które do tych grup należą stanowią przecież połowę naszego społeczeństwa.. Płeć narzuca im role domowe, zawodowe lub miejsca w hierarchii społecznej. Bo kobiety "od zawsze" były tymi, które mają obowiązek dbania o dom i dzieci, , umożliwiania mężom i synom robienia karier, powściągając własne ambicje życiowe i zawodowe. Nie z własnego wyboru przecież, lecz dlatego, że zostało im to narzucone przez silniejszych fizycznie mężczyzn, którzy stworzyli określone normy zachowania oraz prawa, a także przez maskulinistyczne systemy religijne. Obrazowo ujęła ten syndrom prof. Mirosława Nowak-Dziemianowicz, która jeszcze niedawno łapała się na tym, że gniewał ją nieład w pokoju córki i wzruszał bałagan w pokoju syna.

Interesujący wydał mi się pierwszy panel poświęcony różnorodności i równości, z udziałem najbardziej bodaj prominentnych dyskutantów m.in. : legendy opozycji demokratycznej Barbary Labudy, europosłanki Lidii Geringer de Oedenberg, wicemarszałkini Sejmu Wandy Nowickiej, minister Agnieszki Kozłowskiej-Rajewicz i rektora naszej uczelni prof. Roberta Kwaśnicy. Mowa była o historii ruchów feministycznych, sytuacji kobiet w życiu społecznym, o istocie gender (poszczególne uczestniczki odniosły się do głupich stereotypów o ruchu feministycznym i „ideologii” gender opowiadając zabawnie, na jakich to miotłach przyleciały na kongres) oraz o oporze wobec dążeń emancypacyjnych kobiet.  W tej sesji bodaj jedyny raz zwrócono uwagę, że wedle badań psychologicznych w jednych zakresach mocniejsze strony mają kobiety, w innych mężczyźni. Poza tym przekonywano już tylko, że kobiety we wszystkim są lepsze, bardzie wytrwałe, konsekwentne, pracowite lub gotowe do pracy zespołowej.

Jako ostatni zabrał głos prof. Robert Kwaśnica, który gdyby dostosował się do konwencji kongresu mógłby poprzestać na podaniu informacji świadczących o braku jakichkolwiek przejawów dyskryminacji ze względu na płeć (co uczynił, dodając kurtuazyjnie, że jako rektor też jest kobietą) w kierowanej przezeń uczelni oraz dodaniu, że spodziewa się wielu ciekawych wystąpień i konkretnych wniosków. Ale – moim zdaniem słusznie – uznał, że jako profesor i mężczyzna powinien przedstawić swój punkt widzenia. Dlatego na swój sposób, posługując się zdyscyplinowaną metodologicznie, ale za trudną jak się okazało na to zgromadzenie i jego charakter,  hermeneutyczną analizą dyskursu, stwierdził, że feministyczny dyskurs równościowy jest w zbyt małym stopniu opisowy i że przeważa w nim perswazyjność, a wśród mechanizmów służących zapewnieniu równości stosowane są mechanizmy jakby niezgodne z ideą równości i dał za przykład mechanizmy kwotowe. I ściągnął na siebie burzę. W niepamięć poszło całe jego wystąpienie, panie nie mogły mu darować zamachu na święte parytety.

Więc może dobrze - dla siebie samego i przebiegu kongresu -  że na ostatni panel, o kobietach w polityce nie przybył zapowiedziany Władysław Frasyniuk, który znany jest z tego, że mówi co myśli, a nie to, na co sala liczy.

W późniejszych panelach (o stereotypach,  obliczach sukcesu, o młodym pokoleniu kobiet oraz o kobietach w polityce) padały już tylko same słuszne zdania i opinie, co nie znaczy, że niewarte uwagi i odnotowania. Np. Wanda Nowicka wezwała do wsparcia jej starań o podjęcie prac nad projektem ustawy o parytetach (na razie mamy kwotę 35 %) i tzw. suwaku (żeby na listach wyborczych umieszczano na przemian kandydatur mężczyzn i kobiet), Barbara Labuda mówiła o jasnych i ciemnych stronach uprawiania polityki, a burmistrzyni Nysy (jedynej gminy w Polsce, która przyjęła Europejską Kartę Równości Płci) wskazała feministyczny aspekt demokracji lokalnej.  Moim zdaniem był to – obok wystąpienia Roberta Kwaśnicy oraz przedstawicielek centralnej polskiej sceny politycznej  –  najbardziej konkretny głos, choć w innym, bo bardziej praktycznym wymiarze.

Jak na mój gust trochę za dużo było w tym show przypominającego zgromadzenia  sprzedawców garnków lub polis ubezpieczeniowych (jesteśmy najlepsi,  my to wiemy , jak sprawić, żeby wszyscy inni wnet się o tym przekonali), a trochę za mało rzeczowego namysłu, chęci dyskusji nad mniej oczywistymi racjami, w rezultacie której uczestnicy zweryfikują swoje przekonania lub staną się bardziej otwarci na odmienne racje.Oczekiwałem, że jeśli takie głosy się pojawią, spotkają się z wnikliwszą nieco dyskusją, a nie, prostackim niekiedy, "dawaniem odporu". Tym bardziej, że wśród dyskutantów nie brakowało osób, które przedstawiano wraz z podaniem ich zasług, stopni i tytułów naukowych. Nawiasem, podawano je w formie, jaka nie figuruje na posiadanych przez nie dyplomach, nie ma bowiem na razie żeńskiej odmiany stopni doktor, ani doktor habilitowany. No, ale atmosfera sali i charakter kongresu mogły uzasadniać takie ich podawanie. Wydaje się, że idąc tym tokiem rozumowania, należałoby oczekiwać od uczestniczek, żeby używały żeńskich form nazwisk, a więc Labudzina (jak Sapieżyna czy Kaczurbina), a nie Labuda, Kupczykowa, a nie Kupczyk czy - zależnie od stanu cywilnego - Wróblowa lub Wróblówna, a nie Wróbel. Byłby to zgodny z duchem feminizmu powrót do tradycji. Czesi na przykład wytrwale je kultywują.

Ale być może nie rozumiem konwencji takich kongresów. Może istotnie mają one pozwolić uczestniczkom upewnić się co do własnej wartości lub wzmocnić jej poczucie i dać energię do działań pozytywistycznych w ich środowiskach rodzinnych, pracowniczych czy lokalnych? I rzeczywiście bardziej służą temu proste niekontrowersyjne przekazy w formie opowieści biograficznych, ukazywania patologii łych nawyków oraz wezwań do ich przezwyciężania niż narracje mniej emocjonalne, bardziej zaś esencjonalne. Jeśli tak, będę ciekaw następstw tego zgromadzenia, które było dla mnie bardzo interesującym i w znacznym stopniu pouczającym doświadczeniem.

PS.
Darowałem sobie sprawozdawanie z obrad, bo to wzięły na siebie media, skupiłem się natomiast na zapisie moich wrażeń.