poniedziałek, 31 grudnia 2018

Czy koalicja partii opozycyjnych jest realna?


Politycy opozycji od lewa do prawa oraz wielu obserwatorów bieżącej polityki nawołuje do zjednoczenia sił demokratycznych, gdyż w tym upatruje szans na pokonanie kliki rządzącej. System podziału mandatów według metody d'Hondta premiuje zwycięzców.

Owszem, trzy lata temu partia Kaczyńskiego zyskała większość w Sejmie mając raptem 38 procent głosów. Ale nawołujący do zjednoczenia zdają się zapominać, że SLD w 2001 r., a PO  w 2007  i 2011 r. nie zyskały większości choć zdobyły ponad 40 procent głosów. Nie zwracają też uwagi na to, że PiS wprowadził znacznie ponad 50 procent mandatów Senacie, choć tu system d'Hondta nie obowiązuje. A jakby tego było mało, tzw. Koalicja Obywatelska, powstała na skutek dołączenia do PO Nowoczesnej i części lewicy, uzyskała efekt nader umiarkowany. Powiększyła tylko w porównaniu z rokiem 2014. liczbę prezydentów miast, częściowo zresztą dzięki temu, że w końcu zdecydowała się poprzeć kandydatów mających szanse na wygraną, mimo jej poparcia. Co pokazał wynik wyborów prezydenta Gdańska, który tego poparcia nie otrzymał, a i tak wygrał. Ale już w wyborach do rad miast "prezydenckich" tej wygranej nie było. A im bardziej od metropolii tym było gorzej.

Trzeba sobie powiedzieć jasno: SLD i PO nie wygrało z ponad 40 procentami poparcia, gdyż miały silniejszą opozycję niż PiS w 2015, który miał słabą opozycję. A już zwłaszcza słaba okazała się Platforma Obywatelska, która nie potrafiła zmobilizować swego elektoratu. Mało tego, swoim sposobem sprawowania rządów w latach 2011-2015 uderzała weń jak nie ustawami skierowanymi przeciw klasie średniej, to lekceważąc jej oczekiwania, wyrażane setkami tysięcy podpisów pod petycjami i projektami ustaw.

niedziela, 16 grudnia 2018

Opozycja musi wygrać wybory. Ale co dalej?


Większość polityków opozycji oraz obserwatorów sceny politycznej, głównie politologów i dziennikarzy, nawołuje do zjednoczenia opozycji, gdyż metoda liczenia głosów d'Hondta jest nieubłagana - premiuje zwycięzców. Nie dodaje się już, że premiuje też, choć w mniejszym stopniu, komitety wyborcze, które osiągają dobry, dwucyfrowy wynik.  

Jedni między wierszami, a inni, jak ostatnio niedawny prezydent Komorowski, wprost głoszą potrzebę stworzenia koalicji wokół najsilniejszej partii opozycyjnej. Przemawiają za tym nawet sondaże.
Trudno odmówić kierownictwu Platformy Obywatelskiej i samemu Grzegorzowi Schetynie zasługi, że partia po przegraniu wyborów  w 2015 r. nie rozsypała się i nawet w sondażach lekko zyskuje. Ale trudno też zaprzeczyć, że złożyły się na i inne czynniki, szczególnie słabość innych partii opozycyjnych (Nowoczesna nawet przez krótki czas miała większe poparcie niż PO, ale w najgłupszy z możliwych sposobów je szybko przeputała), ujawnianie wciąż nowych i groźnych afer w partii (a właściwie ni to szajki, ni mafii) rządzącej oraz nadzieja na powrót Donalda Tuska, który oczywiście stanąć powinien na czele PO lub zjednoczonej opozycji.

sobota, 1 grudnia 2018

Jaka Polska Po PiS-ie?

Za rok - być może - będziemy już po wyborach parlamentarnych. Piszę "być może", gdyż rządząca klika w obawie o przegraną i jej konsekwencje, może nam zafundować jakiś powód, np. stan wyjątkowy, żeby do wyborów nie doprowadzić. Albo wysmażyć taką ordynację, która zapewni im wygraną. Wiedzą bowiem, że tym razem "polityki miłości" na pewno nie będzie, gdyż byłoby to demoralizujące dla ogółu obywateli.

Jeszcze żadne ugrupowanie polityczne nie przedstawiło swojej wizji państwa. Być może wszystkie czekają z jej ogłoszeniem we właściwym czasie, a więc na kilka miesięcy przed wyborami. O ile jednak jakoś nie słychać krytyki pod adresem partii, które już rządziły lub współrządziły, bo mniej więcej ich ideologia jest znana, a rządy pamiętane, o tyle zewsząd słychać zniecierpliwienie pod adresem tworzącego się ugrupowania Roberta Biedronia. Trochę bierze się ono z autentycznego zaciekawienia, a trochę z obawy, że zagrozi ono pozycji partii ugruntowanych jakoś na polskiej scenie politycznej, a trochę z autentycznej bojaźni, że powstanie nowego bytu, którego twórca zarzeka się, że nie wejdzie do koalicji demokratycznej, osłabi szansę na odsunięcie PiS-u od władzy. A jakby na to nie patrzeć, ten cel należy uznać za najważniejszy, gdyż jeśli się go nie osiągnie, Polsce grozi całkowity upadek i osunięcie się do takiej pozycji, że mimo relatywnie centralnego usytuowania na mapie Europy i dużej liczby ludności, będzie się w relacjach międzynarodowych mniej liczyła niż mikrokraje.

sobota, 10 listopada 2018

Faszyzacja Polski postępuje

Rok temu z okładem zapytywałem "Czy to już faszyzm, czy dyktatura?" *. Spotykałem się wtedy z uwagami, że zbyt pochopnie wydaję oceny i że braknie mi słów do opisu stanu rzeczy, gdy eskalacja zjawisk nabierze tempa. Tymczasem zdarzyły się zeszłoroczne tzw. Marsze Niepodległości w stolicy i we Wrocławiu, z faszystowskimi i rasistowskimi hasłami na jego czele, z wezwaniami do przemocy (we Wrocławiu słyszałem na własne uszy), pobicia i poranienia osób próbujących przeciw temu marszowi zaprezentować swój sprzeciw, a późniejszym postawieniem ich przed sądem, podczas gdy do dziś bezkarni są sprawcy pobić. Rządzący zaś zamiast potępić i ukarać organizatorów owego marszu, którego uczestnicy szli pod faszystowskimi sztandarami, wykrzykiwali nienawistne hasła, masowo podpalali zakazane prawem race, chwalili ich, bagatelizując akty jawnego bezprawia.

poniedziałek, 5 listopada 2018

Czy już można mówić, że PiS się kończy?

Po ogłoszeniu w niedzielę o 21.00 wyników drugiej tury wyborów na jednoosobowe organy samorządowe przeczytałem na Twitterze trzykrotnie powtórzony okrzyk "PiS się kończy!".
Faktycznie,  w pierwszej turze w wyborach na prezydentów największych polskich miast kandydaci rekomendowani przez Koalicję Obywatelską bądź przez lokalne komitety wyborcze wgrali, czasem w tzw. abcugach lub przeszli do drugiej rundy z większym poparciem niż kandydaci rekomendowani przez PiS. Który z kolei powiększył swój stan posiadania w sejmikach, kosztem głównie Stronnictwa Ludowego.
Druga tura potwierdziła zarysowaną tendencję. Wyborcy w niemal wszystkich miastach, nie tylko dużych, głosowali przeciw kandydatom PiS, lub jak kto woli zjednoczonej prawicy, co na jedno wychodzi. Otwarcie przyznał to rekomendowany przez szajkę Kaczyńskiego dotychczasowy prezydent Kielc, według którego tacy jak on nie mieli  szans. Nawet w tych miejscowościach, do których przyjechali w ramach kampanii premier lub prezes i obiecywali mieszkańcom złote góry. Zresztą, nawet tak zdeklarowani aktywiści tej partii jak Jaki czy Wassermannówna zdystansowali się od niej, a inni unikali jej logo lub sztandarów.


niedziela, 14 października 2018

Czym PiS uwiódł miliony Polaków?

Miałem swój pomysł na odpowiedź na to pytanie, z którym dzieliłem się w rozmowach, ale nie śmiałem podać jej publicznie. Tym bardziej, że swoje teorie wygłaszali utytułowani socjolodzy i politolodzy, a jeden z nich poparł je badaniami jakościowymi w małych miejscowościach, które razem nazwał Miastkiem.
Wynika z nich, że PiS nie tylko trafnie zdiagnozował oczekiwania społeczne, ale i znalazł na nie receptę. Mianowicie dostrzegł tę grupę ludzi, na ogół zamieszkującą małe miasta i wieś, która z trudem wiąże koniec z końcem i znalazł sposób, żeby poprawić jej los poprzez dodatek do wynagrodzeń zwany popularnie 500+. Nikt bowiem, nie ma złudzeń, że służyć ma ona zwiększeniu prokreacji, ale dzięki temu rodziny w młodym i średnim wieku mogły poprawić swoją siłę nabywczą, a nawet pozwolić na drobne inwestycje typu sprzęt gospodarstwa domowego,  telewizor plazmowy czy nawet przechodzony samochód.  A że dodatek ten dostają też rodziny dobrze i bardzo dobrze zarabiające, więc kryterium dochodowe nie jest dla rodzin słabszych ekonomicznie stygmatyzujące,. a więc uwłaczające ich poczuciu godności.

niedziela, 16 września 2018

Czy to już dyktatura? Czy może faszyzm?

Jeśli wziąć pod uwagę encyklopedyczna definicję tego pojęcia, to niewiele do niej brakuje, ale też nie wszystko da się obecnie sprawdzić, Nie mamy bowiem jeszcze do czynienia z pozorami wolnych wyborów, gdyż od czasu objęcia władzy przez szajkę Kaczyńskiego, żadne wybory się nie odbyły. Próbką intencji będą te najbliższe, samorządowe.
Wikipedia rozszerza tylko definicje encyklopedii i słowników. Wedle niej oznacza ona rządy jednej osoby lub wąskiej grupy, używanie siły wobec opozycji, brak szacunku wobec praw człowieka i praw obywatelskich oraz dowolność w stanowieniu prawa. Pod rządami dyktatury kontrolowana jest polityka i całe życie społeczeństwa.
Jak widać definicja jest jakby pisana na podstawie tego, co się dzieje ostatnio w naszym kraju. PiS wygrał wybory niewielką większością głosów, co uznał za wystarczającą legitymację do zniszczenia podstaw demokracji liberalnej i zastąpienia jej rządami dyktatorskimi. W tym celu sejmowa większość w sposób niezgodny z konstytucją i dobrymi obyczajami parlamentarnymi podporządkował sobie najpierw prokuraturę, potem Trybunał Konstytucyjny, następnie Krajową Radę Sądownictwa, a obecnie, co prawda nie bez oporu większości środowiska prawniczego i organizacji prawniczych w Polsce i w świecie, Sąd Najwyższy. Wziąwszy więc pod uwagę to, że Sejm i Senat działają pod wyraźne dyktando prezesa SBP i potrafią zgłoszony jednego dnia projekt ustawy (na ogół jako tzw. poselski, co nie wymaga konsultacji międzyresortowych i innych gremiów) dzień potem przechodzi przez obie izby parlamentu i trafia na biurko złamanego już całkowicie prezydenta, i nie ma sensu kwestionowanie ustaw przez przekazanie go pod osąd nic już nie znaczącego Trybunału Konstytucyjnego, gotowego uznać za zgodną z konstytucją każdą ustawę, wszystkie trzy władze konstytucyjne de facto znajdują się w jednym ręku - herszta szajki i jego najbliższego otoczenia.

niedziela, 9 września 2018

Czy ugrupowanie Roberta Biedronia będzie trzecią siłą na polskiej scenie politycznej?

Gdyby za długi tytuł był widoczny w mediach społecznościowych, dodałbym drugiej pytanie: I czy trzecia siła jest potrzebna?Bo w obecnej sytuacji jest to pytanie, na które odpowiedź nie jest oczywista.
Robert Biedroń, zaprawiony w aktywności społecznej i politycznej, najpierw w organizacjach pozarządowych, a potem politycznej, stał się ważną postacią życia publicznego w Polsce. Stało się to w dużej mierze za sprawą Janusza Palikota, który miał odwagę wziąć go na "biorące" miejsce listy wyborczej tworzonego w 2011 r. ugrupowania. Najpierw była konsternacja, że do Sejmu dostał się zdeklarowany gej , a obok niego także osoba transpłciowa. Ale oboje szybko pokazali, że ich "mniejszościowość" płciowa stała się drugorzędna wobec ich kompetencji społecznych i dojrzałości politycznej. Rozpad Ruchu Palikota zatrzymał karierę polityczną Anny Grodzkiej, ale Robert Biedroń poszedł odważnie za ciosem i wygrał wybory na prezydenta Słupska. Jego wyborcy zgodnie twierdzili, że nieważna jest dla nich tożsamość płciowa polityka, ważne, żeby był dobrym gospodarzem miasta.
I zyskali na tym, gdyż przez blisko cztery lata znacznie zmniejszył zadłużenie miasta, co w sumie pozwoliło na podwojenie budżetu, a to pozwoliło na rozwiązanie, przynajmniej w znaczącej części, najpilniejszych problemów społecznych i na inwestycje lokalne. Okazało się też, że potrafił pozyskać najwięcej środków europejskich w grupie dużych miast. A jednocześnie Słupsk zyskał bardzo wiele wizerunkowo. Mimo umiarkowanej atrakcyjności turystycznej stał się celem krótkich na ogół pobytów turystycznych, co też odbiło się pozytywnie na wpływach do kasy miasta. Które zyskało miano polskiego Las Vegas, gdyż ludzie z całej Polski przyjeżdżali tu, żeby wziąć ślub, którego udzielał osobiście prezydent miasta Robert Biedroń.

poniedziałek, 6 sierpnia 2018

Wolne sądy! Wolne sądy! Czy jest jeszcze nadzieja?

Oszustwo rezydenta Pałacu Namiestnikowskiego sprzed roku, kiedy zastraszony wielotysięcznymi manifestacjami w całym kraju zdecydował się zawetować jedną z przedłożonych mu ustaw zmieniających ustrój sądowniczy, żeby potem przedstawić własną ustawę, uzgodnioną w treści z Nowogrodzką, przyniosło efekt. Tegoroczne manifestacje, w obronie już tylko resztek niezależności sądów, czyli samego tylko Sądu Najwyższego, są mniej liczebne.  I nie zatrzymały walca mającego całkowicie podporządkować sądy władzy wykonawczej. Ustawa o tym organie państwa w ciągu niespełna roku była już pięć razy nowelizowana i już widać w niej dziury, które PiS zechce załatać kolejną nowelizacją. Okazuje się bowiem, że minął ustawowy termin powołania nowego I prezesa. Co prawda, tyle już ta ekipa ustaw złamała, że może i tę i powoła I prezesa bez oglądania się na ustawowe - przez siebie ustalane -terminy.
O farsie z wyłanianiem kandydatów do  nowego, poszerzonego, składu Sądu Najwyższego nie ma pisać. Żałować należy, że mała grupka sędziów dała się w to wmanewrować i teraz przygląda się bezradnie ekscesom stanowiących większość członków Krajowej Rady Sądownictwa wybranych spośród polityków i ich popleczników, co których do  dziś nie wiadomo, kto ich rekomendował. Niektórzy zresztą udają, że wszystko jest lege artis.
Ciekawe, jakie następstwa przyniesie dzisiejsze postanowienie Sądu Najwyższego o skierowaniu pięciu pytań do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej m.in. dotyczących trybu wyborów sędziów do tego organu oraz o zawieszeniu procedowania wyboru sędziów do Sądu Najwyższego. W demokratycznym państwie władza wykonawcza i ustawodawcza zastosowałaby się do niego i wstrzymała natychmiast procedowanie, którego prawomocność została przez Sąd Najwyższy zakwestionowana i który nakazał wstrzymanie. Natomiast władza neo-PRL-owska nie tylko ustami członków rządu, ale i podporządkowanych jej gremiów sądowniczych, głównie Trybunału Konstytucyjnego kwestionuje legalność wystosowania zapytań i deklaruje brak zamiaru dostosowania się do urzeczenia Sądu Najwyższego. Taka samowola władzy wykonawczych nie miałaby prawa zdarzyć się w żądnym państwie demokratycznym. Członek rządu musiałby zniknąć ze sceny politycznej, a parlamentarzysta utracić mandat najdalej następnego dnia po wygłoszeniu tych anarchicznych słów.

poniedziałek, 16 lipca 2018

Wciąż tkwimy w kręgu antysemickich stereotypów

Nie mam bynajmniej na myśli osób, które wyraźnie uprzedzone są do narodu żydowskiego i się z tym nie kryją, ale ludzi takich jak ja, którzy nie znajdują powodu, żeby sądzić o jakimś narodzie, że jest zły lub dobry lub że istnieje coś takiego, jak charakter narodowy.
Czytając jednak kolejną książkę Henryka Grynberga, Monolog polsko-żydowski  (Wydawnictwo Czarne, 2012), co chwila łapałem się na tym, że nie potrafiłem zdekonstruować obiegowych opinii oraz tez zawartych w publicystyce osób, których żadną miarą nie zakwalifikowałbym jako antysemitów. A przecież eksponowanie dziś żydowskiego pochodzenia osób żyjących w Polsce i uważających się za Polaków, a już zwłaszcza zamartwianie się ich rzekomą nadreprezentacją w polityce, nauce lub sztuce, jest niczym innym jak dość prymitywną forma antysemityzmu!
Prosta sprawa, uznajemy za rzecz oczywistą, że o okrucieństwie bezpieki w czasach stalinowskich zdecydowała lub w każdym razie miała znaczenie duża liczba funkcjonariuszy pochodzenia żydowskiego. Których chętnie zatrudniano, bo byli nieźle wykształceni, mieli przynajmniej maturę. Ale, pisze Grynberg "Czy stalinizm w Polsce byłby łagodniejszy, gdyby wszyscy stalinowcy mieli w żyłach czysto polską krew? To, co się działo w Bułgarii i Albanii, gdzie nie było Żydów u władzy, wskazuje, że przeciwnie. A najdłużej stalinizm trwał w NRD, gdzie ich prawie nie było" (s. 29).  


niedziela, 10 czerwca 2018

Jak wzmocnić Unię Europejską

Już kilka tygodni temu przeczytałem wywiad rzekę Enrico Letty Europa w brutalnym świecie (Warszawa : Dialog, 2018), ale obowiązki zawodowe kazały mi pisać coś całkiem innego. Nie mogę jednak zbyć tej książki jedna czy dwiema notkami na Facebooku, gdyż chciałbym zachęcić do jej lektury kogo się tylko da.
Nie tylko dlatego, żeby czytelnicy dali się uwieść zarysowanej przez Lettę (byłego premiera Włoch i europosła, a obecnie kierownika Katedry Stosunków Międzynarodowych paryskiej uczelni Sciences Po) wizji Unii, lecz, żeby chcieli poznać parę ogólniejszych elementów wiedzy o polityce, przydatnych w krytycznym odbiorze racji wypowiadanych przez naszych polityków - rządzących i opozycyjnych. Jeśli mój wpis doczyta do końca choćby kilkadziesiąt osób, a po książkę sięgnie kilka, będę mógł uznać, że warto było poświęcić godzinę na pisanie.

środa, 6 czerwca 2018

Bój o prezydenturę Wrocławia rozpoczęty. Falstarterm


Do wyborów samorządowych jeszcze ponad pięć miesięcy, ale w większości miast metropolitalnych bój o stanowiska prezydentów już się rozpoczął. 

Kiedy w PiS-ie (rozwinięcie tej nazwy urąga praktyce przyzwoitego rządzenia) dywagowano nad kandydaturą na prezydenta Warszawy (nie było chętnych, ale wyznaczony został Patryk Jaki), Platforma Obywatelska (mająca w realizacji obecnych władz coraz mniej obywatelskości) wyznaczyła Rafała Trzaskowskiego, a w porozumieniu z Nowoczesną kandydatem na wiceprezydenta stał się pretendent koalicjanta PO do stanowiska prezydenta Paweł Rabiej. Początkowo ten drugi nie czekając na oficjalne ogłoszenie początku kampanii odbywał intensywną turę spotkań z mieszkańcami stolicy, które de facto były spotkaniami przedwyborczymi. Przedstawiciel PiS-u już bez ogródek rozpoczął akcję wyborczą, więc i Trzaskowski przestał udawać, że to zwykłe spotkania  z ludźmi, którzy wybrali go do Sejmu.
Teraz zarówno z trudem rodzący się sojusz PO i Nowoczesnej oraz PiS mają  swoich kandydatów w kilku dużych miastach.
Nie liczący się zbytnio z lokalnymi wrocławskimi strukturami partii przewodniczący PO wyznaczył we Wrocławiu posłankę Alicję Chybicką. a kiedy ta skompromitowała się głosowaniem za odrzuceniem projektu ustawy "Ratujmy kobiety" w pierwszym czytaniu, znów w zasadzie bez konsultacji, bo wrocławski aktyw tej partii potulnie  zagłosował za kandydaturą niedawnego polityka PiS Kazimierza Michała Ujazdowskiego, który nie godząc się na łamanie konstytucji przez PiS wystąpił z tej partii. Ale nie przestał być zajadłym konserwatystą, by nie rzec wstecznikiem, popierającym działania dążącej co zniewolenia kobiet organizację Ordo Iuris i zdecydowanie dystansującego się od działań na rzecz równych praw mniejszości.
Nowoczesna opowiedziała się za Michałem Jarosem, który w trakcie tej kadencji Sejmu zmienił barwy klubowe z PO na Nowoczesną. Ale najwyraźniej nie godząc się z decyzją Schetyny zawarł porozumienie z Sojuszem Lewicy Demokratycznej, otoczenia dotychczasowego prezydenta miasta Rafała Dutkiewicza i częścią ruchów miejskich poparł kandydaturę dotychczasowego urzędnika z ratusza wrocławskiego Jacka Sutryka, sprawdzającego się na stanowisku dyrektora departamentu spraw społecznych.
Zaś kandydatką PiS jest pretendentka do tego urzędu w poprzednich wyborach Mirosława Stachowiak-Różecka.

czwartek, 3 maja 2018

Liberał to nie epitet

W systemie gospodarki nakazowo-rozdzielczej tęskniliśmy do gospodarki wolnorynkowej. Zachwyciliśmy się nawet reformą Mieczysława Wilczka pod rządami Rakowskiego, polegającej na niemal całkowitych wolnościach gospodarczych. Jeszcze dalej poszedł Leszek Balcerowicz po objęciu rządów przez ekipę solidarnościową po wygraniu wyborów w 1989 r., który prywatyzował wszystko co się dało. Nawet dobrze prosperujące państwowe przedsiębiorstwa rolnicze.
Szybko jednak okazało się, że na tej swobodzie skorzystali spryciarze, którzy mając tzw. dojścia uwłaszczyli się na prywatyzowanych przedsiębiorstwach i ich majątkach. Ujawniły się też afery wynikające z nieszczelności systemu celnego, np. związane z importem alkoholu czy papierosów.
Kolejne rządy zmuszone były więc zatykać te dziury, co spotykało się jednak z krytyką przedsiębiorców, ale i mediów zajmujących się gospodarką, i wyrażaniem tęsknoty za wolnością stworzoną przez Wilczka. Drogą wytyczoną przez Balcerowicza szły kolejne ekipy rządowe, a wręcz prymusem  okazywały się rządy po-PRL-owskiej lewicy. W efekcie mimo głoszonych haseł o zapewnieniu dla wszystkich równych szans pogłębiało się rozwarstwienie społeczne obywateli, przyhamowane (ale nie zatrzymane) dopiero pod rządami koalicji PO-PSL, na co wskazuje malejący tzw. czynnik Giniego, będący narzędziem pomiaru równości ekonomicznej.

poniedziałek, 23 kwietnia 2018

O tym, jak Polacy donosili do niemieckiego okupanta


Kto zna bliżej historię własnego narodu, ten wie, że w przeszłości nie był on bezgrzeszny, jak by chcieli widzieć go - i pokazywać światu - dzisiejsi spece od polityki historycznej. Był po prostu taki, jak inne narody w naszym kręgu cywilizacyjnym. Miał w swej historii okresy chwały, ale i epizody będące powodem do wstydu, miał swoich bohaterów, ale miał i zdrajców, miał ludzi przyzwoitych, ale i  szubrawców. Choć przyznać trzeba, że aby móc tak twierdzić z całą pewnością, trzeba by lepiej znać historię innych narodów.
Mam przed sobą niewielką rozmiarami książkę znanej badaczki losów Żydów w naszych dziejach najnowszych Barbary Engelking Szanowny panie gistapo : donosy do władz niemieckich w Warszawie i okolicach w latach 1940-1941, wydaną przez Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Jest to analiza zbioru ponad 200 donosów obywateli polskich do władz okupacyjnych z lat 1940-141 przechwyconych w większości przez jedno z ugrupowań Armii Krajowej, którego zadaniem było przechwytywanie w urzędach pocztowych pism, najczęściej anonimowych, w obawie przed wykryciem przez konspirację antyniemiecką, i ostrzeganie osób, na które donoszono przed grożącym im niebezpieczeństwem. Z tego powodu na wielu z nich były odręczne adnotacje o próbach zastania ich pod wskazanymi adresami. Czasem próbach kilkakrotnych.

niedziela, 8 kwietnia 2018

PiS-owska polityka bezwstydu może okazać się ozdrawiająca

Polityka historyczna PiS-u miała na celu zastąpić rozwijającą się z trudem debatę na temat zachowań ludności polskiej w czasie ostatniej wojny, które zwłaszcza historycy IPN, a za nimi politycy PiS nazwali "polityką wstydu", swoiście rozumianą polityką godności.
Rzecz w tym jednak, że z wyjątkiem lat 2005-2007 właściwie trudno mówić o jakiejkolwiek polityce historycznej państwa. Badania historyczne na uniwersytetach, w Polskiej Akademii Nauk  i rozmaitych innych placówkach badawczych rozwijane były bez ingerencji państwa. Nawet w Instytucie Pamięci Narodowej badania nad historią najnowszą Polski miały charakter wielonurtowy, choć jednostronny metodologicznie, gdyż większość tematów badawczych miała w tytule dodane "w świetle akt bezpieki", albo przynajmniej powinna była mieć.
Forsowana przez nowe kierownictwo IPN i jego radę naukową , a wspierana przez rząd, w tym szczególnie przez ministerstwo sprawiedliwości oraz ministerstwo kultury, polityka godności narodowej, sprowadza się do wybielania ciemniejszych kart polskiej historii, a eksponowania zbrojnych czynów bohaterskich. Widać to w skandalicznych zmianach wystaw i stałych ekspozycji w Muzeum II Wojny Światowej, tak, żeby ukryć hekatombę ludności cywilnej, a pokazać wojnę jako okazję do wojaczki, w podręcznikach historii - i - jak na razie bezowocnych - próbach doprowadzenia do filmów fabularnych ukazujących zwycięskie batalie w polskiej historii. Ale też w atakach na kierownictwa muzeów związanych z Holokaustem.

niedziela, 4 marca 2018

Marzec '68 w mojej pamięci

Z antysemityzmem spotkałem się pierwszy raz jako dzieciak. Do mojego taty, który był osobą towarzyską i gościnną lubili zaglądać nasi sąsiedzi. Na stół wędrowała nasza lub przyniesiona przez kogoś półlitrówka z czerwoną kartką, mama przygotowała naprędce kanapki i zaczynała się dyskusja na bieżące tematy polityczne, w których ścierały się informacje z Polskiego Radia, Wolnej Europy lub Radia Londyn oraz wspominki z wojny. Jedni byli na froncie, inni, przesiedleni z Wołynia, wspominali napaści banderowców, a inni chcieli posłuchać tych, którzy mieli jakieś dramatyczne wspomnienia. Zapamiętałem padające nazwiska de Gaulle (tak właśnie wymawiane) i Churchilla (też tak wymawiane, choc w radiu wymawiano je  zgodnie z wymową francuską i angielską). I w czasie takiej  pogwarki usłyszałem kiedyś, że Hitler to był sk...syn, ale jedno dobre co zrobił, to wybił Żydów. Do dziś nie mam pewności, czy to nie był mój tata. Który pamiętał ich z dzieciństwa i młodości, ale nigdy nic złego o nich nie mówił.
Drugi raz spotkałem się z tym zjawiskiem na katechezie w kościele w Złotoryi. Prowadzący ją ksiądz, który wcześniej był wikarym w mojej rodzinnej parafii, pouczał nas, licealistów, żeby Żydom, kociej wierze i lutrom, których nam we właściwy sobie sposób opisał, nie podawali ręki, a najlepiej, żebyśmy splunęli pod nogi. Więcej już tam nie poszedłem.
A potem dopiero zobaczyłem to z bliska jako uczestnik obozu wojskowego w jednostce w Opolu. Mój kolega kompanijny, z ówczesnej Wyższej Szkoły Muzycznej, wyżalił mi się, że podoficerowie i oficerowie z tej jednostki poniewierają nim, wytykając mu żydostwo i dość pokaźną tuszę. Zadawali mu dodatkową musztrę, gimnastykę, czołganie itp. Nie miałem wiele do stracenia, bo  złapałem przepuklinę i spędzałem czas na tzw. izbie chorych i lada dzień miałem wyjechać do szpitala. Wdziałem mundur i zgłosiłem się do raportu do naszego dowódcy kompanii w randzie podpułkownika. Wysłuchał mnie i zapewnił, że zajmie się sprawą. Alle czy się zajął,  czy na obietnicy się skończyło, nie znam odpowiedzi. Kolegi chyba więcej nie spotkałem, a rok potem dowiedziałem się, że emigrował.


Wyjechał też mój kolega z roku. Nie wiedziałem, że był Żydem, ale miał dziewczynę  Rachelę i opowiadał nam, że wyjedzie z nią i jej rodziną, a potem (pamiętam jego słowa) puści ją w trąbę. Ale dwadzieścia lat później odwiedził mnie już jako Australijczyk i mąż owej Racheli.
Ale kilka miesięcy wcześniej, chyba jeszcze w końcu lutego zostałem, no, powiedzmy, zaproszony na wydziałowe zebranie członków ZMS. Byłem zapisany wraz z całą klasą do tej organizacji jako uczeń X klasy liceum w Złotoryi (nasza wychowawczyni była członkinią egzekutywy Komitetu Powiatowego PZPR i musiała się wykazywać). Zebranie prowadził starszy o rok czy dwa student polonistyki, nazywał się chyba Czesław Lewandowski, zwykle modnie ubrany, łącznie z wielkimi okularami. Napadł na nas zebranych, że nie jesteśmy ideowi, że nie dajemy przykładu socjalistycznego stylu życia, że nie dostrzegamy podnoszącego głowę żydostwa i mówił na coraz wyższej nucie.
Wróciłem do instytutu (wtedy jeszcze katedry) i poprosiłem naszego opiekuna roku, żeby nam zorganizował zebranie po którymś wykładzie. Okazało się, że mało kto spośród ponad czterdzieściorga studentów drugiego roku nie był w ZMS! Opowiedziałem o przebiegu zebrania wydziałowego, któraś z koleżanek potwierdziła, że tak było i ogłosiłem, że składam legitymację. Tego dnia nie miałem jej przy sobie, zapowiedziałem więc, że przyniosę następnego dnia. Inni też przynieśli i uzbierał się ich pokaźny stos. Jeden z kolegów zasugerował, żeby je wrzucić do ubikacji. Tak też zrobiliśmy.
Dopiero dwadzieścia lat później dowiedziałem się, że zostało mi to zapisane i "chodziło za mną" przy każdej decyzji kadrowej. Ale bez specjalnych negatywnych konsekwencji.
A potem rozeszła się wieść o demonstracji studentów Uniwersytetu Warszawskiego pod pomnikiem Mickiewicza w Warszawie w sprzeciwie wobec zdjęcia ze sceny Teatru Narodowego Dziadów w inscenizacji Dejmka i aresztowaniu kilkorga studentów. Radio i telewizja z lubością podkreślały semickość nazwisk Michnika, Szlajfera, Blumsztajna i jeszcze paru osób. Reakcją było wezwanie do strajków solidarnościowych. Nie można było nie wziąć udziału.
Reprezentacyjna uniwersytecka Aula Leopoldina zapełniła się jak chyba nigdy przedtem ani potem. Przemówił do nas rektor prof. Alfred Jahn, apelując o rozwagę i godne zachowanie oraz zapewniając, że zrobi wszystko, żebyśmy czuli się bezpiecznie. Padały komunikaty o strajkach w innych uczelniach, o próbach wdarcia się do gmachów uczelni milicji, o knowaniach studentów zrzeszonych w ZMS, wygłaszano wzywające do bojowej postawy przemówienia. A spaliśmy tam, gdzie siedzieliśmy lub stali. Ja na stopniu podestu przed jedną ze stalli. Nie wiem czy sam się zgłosiłem, czy ktoś mnie zgłosił do zaopatrzenia strajkujących w żywność. Dość, że między naszym akademikiem przy ul. Pocztowej a gmachem uniwersytetu kursował uczelniany dostawczak z nami i z kotłami zupy oraz suchym prowiantem. Kubki i garnuszki dostarczyły stołówki znajdujące się w pobliżu Uniwersytetu. Podobno do naszego akademika posiłki dostarczały okoliczne zakłady pracy.
Nie pamiętam, jak długo trwał nasz strajk. Trzy, najwyżej cztery dni.
A potem czekaliśmy, co powie Gomułka. W akademiku sala telewizyjna była pełna. Mowa I sekretarza partii była haniebna, podsycana jeszcze przez słuchającą go partyjną "elitę". Wrzeszczeliśmy do telewizora "Hańba!".
A kilka dni potem po kolacji w stołówce czekał nas redaktor Ubermann z telewizji lokalnej, żeby wyjaśnić "tło marcowych wydarzeń". Okazało się, że zarządzona została taka akcja. Dziennikarze partyjni nie mieli wyjścia. Odmowa mogła kończyć się wyrzuceniem z partii, a to groziło utratą pracy z wilczym biletem. Pamiętam, że pozwoliliśmy mu powiedzieć co chciał, a dopiero potem zaczęła się dyskusja. I wtedy poznałem talenty krasomówcze kilku moich kolegów, szczególnie z polonistyki. Piękną literacką polszczyzną wygłaszali zbudowane od A do Z przemowy, z cytatami klasyków retoryki politycznej antyku, Marksa, Lenina oraz konstytucji PRL, stojących w jawnej sprzeczności z PRL-owską praktyką sprawowania władzy. Dwaj z tych mówców po studiach trafili zresztą do radia i telewizji, jeden, o pięknym niskim matowym głosie i nienagannej dykcji, jako prezenter i publicysta polityczny, a drugi jako dziennikarz muzyczny.
A potem już były pożegnania z kolegami i koleżankami, o których genealogii nie wiedziałbym, gdyby nie ów haniebny marzec.
 
Studenci Wrocławia na pochodzie 1-majowym 1968. Ul. Świdnicka

poniedziałek, 12 lutego 2018

Fala antysemityzmu w Polsce płynie szeroką rzeką

Skandaliczna ustawa o Instytucie Pamięci Narodowej, a faktycznie przeciw poznawaniu prawdy o postawach Polaków w czasie holokaustu, przyjęta w skandalicznym trybie przy walnym udziale indolentnej opozycji, zbiera swoje żniwo. Cały świat mówi o sprawie polskich obozów śmierci, szmalcownikach i cenzurze w Polsce.
Ale, co najgorsze, rozlała się po całej Polsce fala antysemityzmu, podsycana przez czołowych polityków rządu, z premierem na czele. Co i rusz wyskakują z księżyca wziętymi teoryjkami jak nie o tym, że tylko Polacy ratowali Żydów w czasie wojny, podczas gdy kraje Zachodu  wspierały wysyłanie transportów do obozów śmierci (tylko dlaczego mała Holandia ma raptem tylko o ok. tysiąc mniej drzewek w Yad Vashem? niż Polska?),  to o tym, że Żydzi nie ratowali Polaków, albo o braku waleczności Żydów we własnej obronie. Jakby nie było powstań w getcie i buntów w obozach koncentracyjnych, jakby nie było Żydów w AK i w partyzantce polskiej w której zresztą nierzadko musieli kryć się ze swoim pochodzeniem. I bez zwrócenia uwagi, że nie mieli czym walczyć, bo przecież nie mieli broni. 

środa, 31 stycznia 2018

Brunatnienie Polski przybiera na sile

Wydawałoby się, że skandal z tzw. Marszem Niepodległości, podczas którego jego uczestnicy nie niepokojeni przez siły porządkowe nieśli transparenty przez główne ulice Warszawy i innych miast oraz wykrzykiwali skrajnie nacjonalistyczne i nawołujące do przemocy hasła, który tak podobał się ówczesnemu ministrowi spraw wewnętrznych Błaszczakowi, będzie jakąś nauczką dla rządzących. Nie stał się jednak. Niedługo potem w Katowicach grupa nacjonalistów nas oczach przyglądających się zdarzeniu policjantów wywiesiła na symbolicznej szubienicy portrety kilkorga polskich europosłów, a rządzący mieli  dla nich tylko usprawiedliwienia. Mało tego, inny polski europoseł porównał jedną z owych "powieszonych" europosłanek do szmalcownika. Dzięki czemu cały świat dowiedział się o mało chyba znanym - poza Polską, Niemcami i Izraelem - zjawisku szantażowania ukrywających się Żydów przez żądnych łatwego zarobku Polaków. Czeka go za to dymisja z funkcji wiceprzewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Ostatnio jeden z kanałów telewizji niezależnej (od rządu PiS) wyemitował film o polskich neonazistach, gloryfikujących Hitlera. Propagandziści rządowi najpierw próbowali przekonywać, że to grupa marginalna, a pokazana impreza, podczas której odbywał się rytuał na wzór kultywowanych przez NSDAP, miała charakter zamknięty. Zmasowana krytyka, także za granicą, zmusiła jednak rządzących do zlecenia zajęcia się sprawcami przez prokuraturę. Specjalnie piszę, że rząd poczuł się zmuszony do zlecenia prokuraturze, gdyż ta, podobnie jak i policja, zależne od dwóch bez mała lat od ministra, nie waży się na samodzielne kroki w stosunku do sprawców uznawanych za sojuszników władzy.

niedziela, 14 stycznia 2018

Opozycja parlamentarna zawiodła. Ale problem pozostaje

Część parlamentarzystów dwóch do tej pory zdeklarowanych partii opozycyjnych zachowała się fatalnie i głupio w głosowaniu nad nadaniem dalszego biegu jednego ze społecznych projektów ustaw, nazwanym umownie "Ratujmy kobiety", a będącym po prostu przyznaniem kobietom praw, które Organizacja Narodów Zjednoczonych zalicza do praw człowieka. Fatalnie, bo nie biorąc udziału w głosowaniu lub głosując przeciw nie uszanowali wysiłku setek tysięcy osób, które podpisały się pod projektem i tysięcy tych, którzy zaangażowali się w zbieranie podpisów, czyli takich m.in. jak ja. A głupio, bo przecież nie szło o przyjęcie ustawy, tylko o jej dalsze procedowanie, w tym poddane w wyniku prac komisji sejmowych drugiemu i trzeciemu czytaniu. Więc nie chodziło o danie wyrazu przekonaniom religijnym, a tylko o procedurę sejmową, której znajomości przecież wyborca ma prawo od parlamentarzystów oczekiwać.
A do tego niektórzy z nich wręcz idiotycznie się tłumaczyli, na przykład, że nie zdawali sobie sprawy, że ich głos jest taki ważny. 
Część tych posłów do tej pory pojawiała się na protestach, wygłaszała płomienne mowy o potrzebie obrony instytucji prawa i praw człowieka. I same przekreśliły wartość swoich słów oraz zamknęły przed sobą możliwość ewentualnych dalszych wystąpień. Bo z pewnością będą one kwitowane buczeniem i gwizdami.  Mam obawy, że spotka to także ich kolegów i koleżanki z obu partii, którzy zagłosowali jak na opozycję przystało*.

środa, 10 stycznia 2018

Nie być obojętnym

Moja lubiana i ceniona koleżanka po fachu po kolejnym moim wpisie na Facebooku zasugerowała, żebym się tak bardzo nad stanem rzeczy w Polsce i sposobem przekazu w jednej z niezależnych (od rządzących) stacji telewizyjnych nie wyzłaszczał. Że lepiej pójść na spacer i zachwycić się słoneczną aurą i świergotem wróbli.
Mogłem odpowiedzieć, że wieczorem już ani zimowe niebo nie jest tak piękne, ani wróble już nie ćwierkają. Ale poniosło mnie i odpowiedziałem chyba zanadto złośliwie. Co się kilku osobom nawet spodobało.
Z jednej strony owa koleżanka ma rację. Mogę sobie programów Moniki Olejnik nie oglądać, bo ona sama niczego wartego uwagi do dyskursu publicznego od dawna nie wnosi. Ale czasem daje szansę innym i z tego względu dość często te programy oglądam. Czasem, gdy wiadomo z góry, co jej gość powie, daruję sobie, a czasem poprzestaję na obejrzeniu pierwszych paru minut. Nie potrafiłem jednak usiedzieć spokojnie, gdy ta, ongiś dobra dziennikarka nie pozwoliła Ryszardowi Petru opowiedzieć o jego nowej inicjatywie, próbując zmusić go do ulubionych przez siebie ploteczek. Następnego wieczoru jednak spijała z ust prezydenckiego ministra prof. Zybertowicza jego wyśmiane już teoryjki spiskowe. Oczywiście po paru minutach przestałem to oglądać, ale na Facebooku dałem wyraz swemu zniesmaczeniu.