sobota, 26 grudnia 2015

Jak być opozycją bogatszą o doświadczenia rządów PiS

W kwietniu pozwoliłem sobie napisać, jak wyobrażam sobie optymalne pełnienie roli opozycji w państwie demokracji liberalnej. Wszystko wydawało się proste: należy pilnie przyglądać się pracom rządu i projektom praw przedkładanych przez większość parlamentarną, akceptować rozwiązania uważane za dobre z punktu widzenia interesów określonej partii opozycyjnej i jej elektoratu lub krytykować rozwiązania uznawane za złe i przedstawiać własne rozwiązania oraz szykować się do kolejnych wyborów, a w razie szans na udział w rządzeniu przygotowywać własne projekty rozwiązań w możliwie szerokim zakresie spraw oraz przygotowywać ludzi do realizacji planów.
Z perspektywy raptem nieco ponad miesiąc trwających działań Sejmu zdominowanego w wyniku wyborów przez jedną partię, wyłonionego przez nią rządu oraz całkowicie uległego wobec niej, a właściwie jej prezesa, prezydenta kraju, przychodzi mi zmienić zdanie. 

poniedziałek, 21 grudnia 2015

Wściekłość i wstyd. Nie tylko Michnika

Adam Michnik stał się dla mnie ważny od czasu, gdy powstał Komitet Obrony Robotników. Z jego tekstami zetknąłem się jednak dopiero w stanie wojennym, dzięki prasie konspiracyjnej i emigracyjnej. Zaimponował mi listem do gen Kiszczaka oraz zbiorem szkiców "Kościół - lewica - dialog". W pierwszym potrafił zarazem okazać niezłomność, jak i umiejętność wzniesienia się ponad własne emocje i doznane krzywdy. W drugim oddał hołd Kościołowi w Polsce, który w latach osiemdziesiątych stał się otwarty na rozmaite opcje polityczne i społeczne i stał się istotnym czynnikiem w spajania narodu w oporze przeciw opresyjnej władzy. Stałe czytanie "Gazety Wyborczej" nawet (a może zwłaszcza?) po odebraniu jej logo "Solidarności", było więc naturalną konsekwencją tego zauroczenia. Nie zmieniłem zdania nawet wtedy, gdy sam zostałem przez nią zaatakowany. Gazeta wierzyła bowiem słowom pewnego generała z dawnej ekipy gen. Jaruzelskiego. Szczególnie ważne są dla mnie artykuły samego naczelnego, który zabiera głos rzadko, ale zawsze jest to głos, z którego tezami nie potrafię się nie zgodzić. 

"Wściekłość i wstyd" to tytuł wydanej w 2006 r. przez Zeszyty literackie książki Adama Michnika i jednocześnie tytuł jednego z zawartego w niej szkicu, opublikowanego po raz pierwszy w 1994 roku. 
Jest tu zawarte credo życiowe autora, ukształtowane w pierwszych latach III Rzeczypospolitej i wciąż aktualne. Sprowadza się ono do szacunku dla tych, którzy poprzez aktywność w Komitecie Obrony Robotników (KOR), w Wolnych Związkach Zawodowych, potem w "Solidarności", a także nierzadko poprzez indywidualną niezłomną postawę oraz przez Okrągły Stół w 1989 r. doprowadzili do powstania wolnej Polski. Ale to niecałe jeszcze credo. Jest jeszcze jego druga część. Autor nawołuje jeśli nie do szacunku, to przynajmniej zrozumienia także dla tych, którzy krok po kroku zbliżali się do Okrągłego Stołu i w końcu zasiedli do niego po drugiej jego stronie. I dla dania im prawa do wspólnej budowy ładu demokratycznego ze swoimi dawnymi przeciwnikami, nawet jeśli ich nękali, pozbawiali pracy i wsadzali do więzień. A mało kto jak właśnie Michnik ma do tego prawo, wybierając bowiem w 1968 r. jeszcze jako student Uniwersytetu Warszawskiego opozycyjność, doznał wszystkich możliwych szykan, może z wyjątkiem pobicia.
Autor w ogóle uważa, że ludzie mają prawo do błądzenia oraz zmiany orientacji życiowej. Pod warunkiem wszelako, że zmieniają ją na uczciwą i nie zapierają się swych życiorysów Daje temu wyraz kreśląc w pierwszej części swej książki portret artystyczny i polityczny Mariana Brandysa, który w pierwszych latach po wojnie uległ ideologii komunistycznej, której na usługi oddał swe pióro, pisząc entuzjastyczne reportaże z placów budowy socjalizmu w Polsce. Oczy na rzeczywistość otworzyły mu Październik 1956 i Marzec 1968 r. Rozstał się z partią, nie wahał się podpisywać pod listami opozycji, a gdy jego żona, wybitna aktorka Halina Mikołajska przystąpiła do KOR, ich  mieszkanie stało się dla opozycji czymś w rodzaju domu otwartego. 

czwartek, 17 grudnia 2015

A jednak Nowoczesna!

Kiedy kilka miesięcy temu wtedy jeszcze Nowoczesna.pl podjęła pierwsze kroki w celu uzyskania prawa o udział w wyborach jako ogólnopolski komitet wyborczy, wyrażałem optymizm, ale spisałem cały szereg warunków, których spełnienie może być drogą do upragnionego celu. No i cały ten ruch, w dużym stopniu jeszcze in statu nascendi, szedł konsekwentnie tak, jak miałem nadzieję, że będzie to się działo. Chodząc na różne spotkania inicjatorów tego ruchu we Wrocławiu (skąd wywodzi się Ryszard Petru), rozmawiałem z podobnymi mi entuzjastami i okazywało się, że i oni podobnie jak ja upatrywali źródeł przyszłego sukcesu i podobnie widzieli te same ewentualne zagrożenia. 
Na spotkaniu w końcu września, podczas którego nastąpiła prezentacja kandydatów ze wszystkich trzech dolnośląskich  okręgów wyborczych, panował już ogólny optymizm, czemu sprzyjała bijąca silna wiara w sukces z ust lidera partii, który może nie jest urodzonym mówcą wiecowym, ale stoi za nim ogromna wiedza ekonomiczna i duże otrzaskanie w publicznych wypowiedziach. Jako wieloletni przewod- niczący Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz częsty gość w mediach elektronicznych, a przy tym po prostu błyskotliwy intelektualnie i ujmujący swoim stylem bycia człowiek, może teraz dyskontować swoje talenty i doświadczenie. 

środa, 9 grudnia 2015

Gęgać czy nie gęgać?

Bylem pelen obaw co do następstw tegorocznych wyborów parlamentarnych. Twierdzilem, że Kaczyński skonsumuje swoje negatywne doświadczenia z lat 2005-7 oraz pozytywne doświadczenia Orbana, Putina i Łukaszenki oraz innych współczesnych satrapów.
I tak się dzieje, ale w tempie, którego nie spodziewał się największy chyba pesymista. Ułaskawienie nie skazanego jeszcze pelnomocnie funkcjonariusza zwycięskiej partii, odmowa zaprzysiężenia prawnie wybranych sędziów Trybunału Konstytucyjnego i pospieszne zaprzysiężenie sędziów wybranych bezprawnie, pozbawione podsrtaw prawnych skrócenie kadencji przewodniczącego tego gremium, pospiesznie przygotowywanie zmiany statusu prawnego mediow publicznych, dzięki czemu będzie można zmarginalizowac lub usunąć dotychczasowe organy kierownicze i nadzorcze, nie mogą nie budzić sprzeciwu.

środa, 25 listopada 2015

Czy katolicyzm jest religią chrześcijańską?

Już czas jakiś temu  dokończyłem lekturę książki prof. Stanisława Obirka Polak katolik? (Warszawa, CiS,2015). Kto interesuje się trochę bardziej sprawami Kościoła w Polsce, ten wie, że autor tej książki był jezuitą, robił w tym zakonie karierę, doszedł do godności profesora, był redaktorem stojącego na wysokim poziomie kwartalnika Życie duchowe i zdawać by się mogło, że kariera kościelna stała przed nim otworem. Pozwolił sobie jednak w wywiadzie dla Przekroju w 2002 r. odpowiedzieć twierdząco na pytanie o to, czy papież Jan Paweł II jest złotym cielcem polskiego Kościoła. Odebrano mu za to prawo wypowiedzi w mediach, redakcję pisma, a to sprawiło, że Obirek w 2005 r. opuścił stan duchowny.
Okazało się, że uzgodnione już z rektorem Akademii Frycza Modrzewskiego w Krakowie zatrudnienie nie wchodzi w rachubę, gdyż nie życzył sobie tego ks. Rydzyk,  a w ślad za nim kard. Dziwisz. Według autora palce w tym maczał ustosunkowany w Toruniu ówczesny profesor uczelni, w której i ja pracuję. Na szczęście są jeszcze uczelnie niezależne od biskupa krakowskiego oraz ojca Rydzyka i profesor zatrudniony jest na Uniwersytecie Warszawskim.
Swoją biografię oraz perypetie autor książki zawarł w pierwszym rozdziale, dla mnie najciekawszym.
W rozdziale drugim prof. Obirek przedstawia stopniowe rozchodzenie się katolicyzmu oraz coraz dalej idące podkreślanie różnic między katolicyzmem a judaizmem (aż do granic antyjudaizmu w pewnych okresach historii Kościoła. Wszelkie formy wyrażanych wątpliwości tępiła inkwizycja, a w późniejszych wiekach papieże.Szczególnie ciemną kartę zapisał Pius IX, który aby uniknąć trudnych sporów,  z którymi sobie nie radził, wprowadził zasadę nieomylności papieża. Ale swoje "za uszami" mają też jego następcy, aż do Jana Pawła II (choć trzeba przyznać, że dokonał swego rodzaju uznania wyznawców judaizmu jako starszych braci w wierze i przeprosił za dwa tysiąclecia niegodziwości czynionych przez Kościół wobec wyznawców innych religii i tych wyznawców katolicyzmu, którzy wyrażali rozmaitego rodzaju obiekcje lub tylko pytania.
W rozdziale trzecim autor stawia pytanie, czy katolicyzm jest religia chrześcijańską i nie kryje swoich licznych wątpliwości, wskazując na takie wątki w historii i dzisiejszości Kościoła, jak postponowanie kobiet, zakonów o bardziej światłej regule, jak dominikanie i zwłaszcza jezuici przy jednoczesnym podnoszenie rangi tworów o niejasnych celach, a nawet mających na swym koncie hańbiące działania, a ostatnimi czasy masowe akty wynoszenia na ołtarze osób, których świętości trudno jest się dopatrzeć. 
W tej sytuacji odpowiedź na pytanie zawarte w tytule rozdziału czwartego (Czy katolicyzm polski jest religią?) mogła być tylko twierdząca. Autor zwraca uwagę na płytkość nie tylko wiary Polaków, ale i uprawianej w Polsce teologii, która - z niewielkimi wyjątkami - jest de facto tylko apologią wypowiedzi i licznych encyklik Jana Pawła II. Ukazuje wstydliwą dla polskiego Kościoła sprawę stosunku do holokaustu, nie skrywaną pogardę dla innowierców i ateistów. Jako były jezuita skarży się też na stosunki  w polskiej jego części, na to, że zamiast jak w innych krajach europejskich rozwijać myśl teologiczną, upodobnił się do sprowadzającego się tylko do rytuałów płytkiego katolicyzmu ludowego..
Można spytać, czemu ja, ateista, interesuje się sprawami Kościoła. Odpowiedź jest prosta. Religia katolicka, jaka by nie była, jest religią przeważającej większości moich rodaków, a Kościół ma przemożny wpływ na bieg spraw w kraju. A od tego, jak Kościół korzysta z tego wpływu i jaki on ma skutek, zależy życie wszystkich obywateli kraju. W tym i moje

okładka

sobota, 21 listopada 2015

To już nie IV RP, to II PRL

Dwa tygodnie temu pozwoliłem sobie wyrazić opinię o powrocie IV Rzeczypospolitej. Nie przypuszczałem bowiem w najczarniejszych myślach, że partia, która wygrała wybory oraz prezydent państwa zaśmieją się Polakom w nos, że jej rządzący de facto prezes wyciągnie na pierwszy plan nie tylko wszystkie najciemniejsze postaci niesławnej IV  RP, ale część z nich osadzi na bardziej eksponowanych pozycjach, niż te, które opuściły osiem lat temu. Wyrazem pogardy dla społeczeństwa jest też powołanie na przewodniczących komisji sejmowych i senackich osób, które akurat w zakresie swoich kompetencji zapisały niechlubne karty, bądź to poprzez machinacje finansowe, bądź w sposób karygodny łamiąc prawo drogowe.
Na Facebooku przywołałem ostatnią bodaj i nieudaną powieść Romana Bratnego "Rok w trumnie", w której opisał on historię powołania na stanowisko ministra zdrowia człowieka zamieszanego w aferę z nielegalnym obrotem importowanymi "dewizowymi" wózkami inwalidzkimi. Bo jednak coś wspólnego ze służbą zdrowia już miał!

poniedziałek, 9 listopada 2015

Nowy - stary rząd PiS. IV RP redidiva

No i mamy nowy rząd! Ze starymi nazwiskami ludzi będących symbolami niesławnej IV Rzeczypospolitej. Większość interesujących się obrotami rzeczy na polskiej scenie politycznej jest zawiedziona lub zgoła zszokowana. Prof. Wojciech Sadurski, wybitny konstytucjonalista i znawca polityki w wymiarze narodowym oraz międzynarodowym, napisał bez ogródek, że polski rząd tworzą   przestępca, szaleniec i dyletant. Od dziś, bo przecież głosowanie w Sejmie i nominacje prezydenckie to przecież tylko spacerek.
Stało się tak, jak można było domniemywać: dzień - dwa po wyborach wyjdą na scenę skrzętnie pochowane jastrzębie, których obecnością Kaczyński potwierdzi kolejny raz, że jest może i wybitnym politykiem, ale przede wszystkim bezwzględnym manipulatorem, mającym za nic takie wartości jak prawdomówność, honor i szacunek dla obywateli. On nami gardzi. Także, a może przede wszystkim, tymi, którzy na jego partię i ludzi oddali glosy. On po prostu wie, że głosów może szukać u ludzi o nikłej wiedzy obywatelskiej, łatwo poddającymi się manipulacjom oraz agresywnym i populistycznym hasłom, a do tego mających krótką pamięć.

niedziela, 8 listopada 2015

Czy .Nowoczesna musi się upierać przy OFE?


W 1998 r. rząd AWS i Unii Demokratycznej, kierowany przez Jerzego Buzka wprowadził słynne cztery wielkie reformy. Jedną z nich był nowy system emerytalny. Istota zmian polegała na tym, że wpłaty poszczególnych ubezpieczonych w ZUS począwszy od pewnego rocznika (nie pamiętam którego, ale mnie już on nie dotyczył) dokonywane być zaczęły na indywidualne konta. Zebrana do chwili przejścia na emeryturę kwota stanowić miała zasób, z którego następnie miały być wypłacane emerytury. Uzupełniane ewentualnie z dopłat do ZUS z budżetu państwa.
Jednak postanowiono zarazem, że 7,3 % owych składek miały obowiązkowo być wpłacane na konta indywidualne w Otwartych Funduszach Emerytalnych (OFE), które z tego pobierały 10 % prowizji.
Przyszłym emerytom poprzez media obiecywano dzięki tej części składek złote góry: wakacje pod palmami, wycieczki takie, jakie mają emeryci niemieccy i w ogóle dostatnie życie. Nie informowano jednak, że mimo sugestii ze strony międzynarodowych rynków finansowych, na to rozwiązanie nie zdecydowały się rządy największych i najsilniejszych ekonomicznie państw europejskich.
Nie wiedzieć czemu reformę nazwano umową społeczną. Ale cóż to za umowa, w której jedna ze stron dyktowała warunki, a druga nie miała nic do powiedzenia, poza przyjęciem faktu do świadomości?!
Potem na skutek krytyki społecznej ta nieprzyzwoicie wysoka prowizja była chyba dwukrotnie zmniejszana. A że sam system stanowił duże obciążenie dla budżetu państwa, część przekazywana do OFE zmniejszono do nieco ponad 2 %. Fundusze mogły dowolnie otrzymywanymi pieniędzmi dysponować, inwestować w akcje, fundusze inwestycyjne lub w obligacje. W rezultacie doszło do absurdalnej sytuacji. Rząd zmuszony dopłacać do środków przekazywanych do ZUS i OFE musiał sprzedawać obligacje, które kupowały fundusze m.in. za budżetowe pieniądze!

niedziela, 1 listopada 2015

.Nowoczesna. No i jest coś z tego!

Pod koniec lipca zastanawiałem się i dałem tu temu wyraz, czy wypali projekt Ryszarda Petru. I wyraziłem przekonanie, że jeśli partia będzie konsekwentnie prowadziła wyważoną kampanię wyborczą, to ma szanse przekroczyć próg pięciu procent.
Nie mogło być łatwo. Dwie główne partie prowadziły bowiem agresywną kampanię i były z natury rzeczy preferowane przez media, lubujące się w pokazywaniu zapasów w kisielu. Do tego obie partie prześcigały się w obietnicach, czego to one obywatelom nie dadzą. PiS obiecywał, bo chwytał się najpaskudniejszych metod mających przybliżyć sukces wyborczy i dać Kaczyńskiemu upragnioną władzę, Platforma była może nieco bardziej w tym zakresie umiarkowana, ale im bliżej wyborów, tym bardziej realizm ustępował demagogii. Ludowców w kampanii nie było prawie widać, nowa liderka Zjednoczonej Lewicy zdumiewająco szybko weszła w werbalną sztampę, za którą trudno było doszukać się wartych uwagi treści. Zaś Kukiz i Korwin-Mikke liczyli na całkowitą ignorancję obywatelska swoich elektoratów. Zwycięsko z tego wyszedł Kukiz, jako ktoś nowy, ale przy tym zatrważająco wręcz intelektualnie bezradny. No, ale zwracał się do wyjątkowo mało wymagającego elektoratu. Na samym finiszu kampanii pojawiła się gwiazdka medialna reprezentująca zdeklarowani lewicową partię Razem. I choć w mediach było go pełno, za późno było na zwojowanie czegoś więcej niż przekroczenia progu trzech procent, dających prawo do subwencji państwowych. Jeśli nie popadnie w samozadowolenie, a popracuje nad programem, może wejść do Sejmu za cztery lata.
Tymczasem Petru, będący przez pierwsze miesiące kampanii właściwie jedyna twarzą tworzonego przez siebie bytu politycznego i przyznać trzeba, że ze względu na swoje kompetencje w ekonomii i medialność, dość często obecny w informacyjnych kanałach telewizyjnych, nie obiecywał nic. Napominał jedynie gotowych obiecać wszystko polityków oraz oczekujący na pieczone gołąbki ich elektorat, że aby coś dać, trzeba pierwej dobra wypracować. I dodawał, że chce stworzyć warunki, żeby to wypracowywanie było efektywne i że przy mądrym, profesjonalnym rządzeniu jest to możliwe. I że ruch polityczny, któremu on przewodzi, jest do tego zdolny i gotowy.
Dla niektórych odstręczające od Nowoczesnej były wcześniejsze silne koneksje Ryszarda Petru z twórcą polskiego kapitalizmu Leszkiem Balcerowiczem, wciąż zagorzałym zwolennikiem gospodarki neoliberalnej, dla innych zaś nową wersją Platformy Obywatelskiej, w zamierzeniu bardziej konsekwentną, zdolna do podejmowania niepopularnych rozwiązań, przed którymi partia rządząca się powstrzymywała w obawie przed strajkami i protestami społecznymi. 
Sztandarowym hasłem stało się 3 x 16 (VAT, CIT i PIT), ale nie do wszystkich ono trafiało. Imano się argumentu, że podrożeje chleb i inne artykuły spożywcze pierwszej potrzeby, a niedouczeni dziennikarze nie potrafili dać temu argumentowi odporu. Albo nie chcieli, bo ci z TVN i publicznych mediów liczyli na wygrana PO, jak nie samodzielnie, to  w formie koalicji. Petru argumentował, że przecież potanieje czynsz za mieszkanie, transport itd., ale na ogół bywał zakrzykiwany, zwłaszcza przez Barbarę Nowacką, która nauczyła się (chyba od PiS-u?) że sposobem na brak argumentów jest zakrzykiwanie rywala. Być może część publiczności przekonałby, gdyby poinformował, o ile potaniałoby piwo lub wódka. Oczywiście, gdyby tymczasem nie podniesiono wysokości akcyzy... No i gdyby wypadało. Na finiszu kampanii hasło 3 x 16 przybrało postać zapewnienia, że  podatnik na tym nie straci, a system podatkowy stanie się prostszy i dzięki niemu zmniejszy się szara strefa, na której korzystają nie szeregowi podatnicy, lecz potentaci, mający na usługach doradców podatkowych.
Petru głosił też, że sposobem na tzw. zabetonowanie sceny politycznej jest  zniesienie subwencji państwa dla partii politycznych oraz dwukadencyjność parlamentarzystów. Moim zdaniem są to sposoby problematyczne, choć niepozbawione pewnych zalet.
Nie znam szczegółów dotyczących sposobu tworzenia list wyborczych. Chodziło jednak o to, żeby byli to ludzie w polityce nowi, ale mający już sukcesy zawodowe, naukowe, w biznesie lub w innych sferach życia społecznego,  znające już smak ciężkiej pracy i zasady funkcjonowania społecznego. Przypuszczalnie na miejsca "niebiorące" zgłaszano po prostu chętnych, chcących się sprawdzić w kampanii wyborczej lub nabrać doświadczenia, które przyda się w przyszłych wyborach samorządowych lub parlamentarnych. Zaś na pierwszych lub drugich miejscach znalazły się osoby albo szerzej znane w środowiskach lokalnych (we Wrocławiu jest nim niewątpliwie dyrektor Teatru Polskiego Krzysztof Mieszkowski) lub po prostu poukładane. Za taką uznano we Wrocławiu Joanne Augustynowską, znaną w środowiskach biznesu jako sprawna doradczyni w zakresie prawa pracy. Nb. synową mojej koleżanki w pracy. Jak się okazało, był to wybór trafny. 
Postępujące powoli poparcie dla Nowoczesnej w badaniach opinii pozwalało wierzyć, że partia wejdzie do Sejmu, być może z poparciem równym temu, które cztery lata temu zyskał Ruch Palikota.
Skończyło się na niecałych ośmiu procentach, co dało 28 mandatów. Dosyć, żeby uznać za sukces, ale jednak za mało, żeby popadać w euforię.
W sytuacji, w której PiS zyskał 235 mandatów i kto wie, czy nie powiększy stanu posiadania na skutek przejścia do obozu rządzącego oportunistycznie nastawionych polityków PO, Nowoczesna znajdzie się w opozycji. Niewiele więc ze swoich projektów będzie w stanie zrealizować. Ale trzeba te cztery lata wykorzystać na budowę pozycji na scenie politycznej. Jak to robić, pisał o tym na swoim blogu Jacek Tabisz, ja pisałem na swoim, a wyjątkowo jasno i przekonująco napisał o tym ostatnio prof. Marcin Król. Jego zdaniem partia opozycyjna musi działać tak samo intensywnie jak rząd, analizując przedłożenia rządowe i prezydenckie, składając własne projekty oraz komunikować się ze społeczeństwem, wyjaśniając mu istotę przedłożeń oraz własne stanowisko w każdej ze spraw.
Już wiadomo, że na początek zechce złożyć projekt ustawy w sprawie zasad finansowania partii politycznych. Moim zdaniem ten zamysł niewiele różni się od projektu powrotu do poprzedniego systemu emerytalnego, złożonego przez prezydenta Dudę lub jak cztery lata temu Palikot zawnioskował o zdjęcie krzyża w sali obrad sejmowych. Będzie można temat "odfajkować", ale nic więcej. Bo żeby osiągnąć efekt należy pierwej poszukać sojuszników, wspólnie z którymi starania będą miały jakąś szansę powodzenia. 
Znając  Ryszarda Petru z dotychczasowej aktywności na scenie politycznej można mieć nadzieję, że będzie nadal działał odważnie, ale i rozważnie (choć któreś z jego wystąpień medialnych było jak na mój gust zbyt bliskie temu, co i jak robi to PO i PiS), będzie poszerzał wpływy i zjednywał dla swych projektów poparcie w innych partiach w Sejmie i poza nim i że nawet jeśli zdarzy mu się potknąć, to wyciągnie z tego właściwe wnioski. Chciałbym bowiem w następnych wyborach oddać głos na Nowoczesną z jeszcze większym przekonaniem słuszności wyboru niz tydzień temu.

niedziela, 25 października 2015

Nie uszanowaliśmy naszej wolności. Może nie jest nam potrzebna?

Przed chwilą usłyszeliśmy prowizoryczne wyniki wyborów. Ostatecznie mogą zmienić się o jeden - dwa procent w tę lub inną stronę, ale wygląda na to, że partia Kaczyńskiego będzie rządzić samodzielnie. Gdyby jednak nie - stworzy koalicję z Kukizem, którego wynik mnie zaskoczył i stanowi dodatkowy dowód na niedojrzałość społeczeństwa.
Telewizje informacyjne, jak to one, transmitują wiec, w którym trudno liczyć na coś więcej ponad to, co słyszeliśmy ze strony PiS od 2010 roku, tyle, że w wersji triumfalistycznej. Można więc zastanowić się raz jeszcze, co nas może czekać. Bo przyczyny słabego wyniku Platformy Obywatelskiej były opisane po porażce Bronisława Komorowskiego i trudno coś nowego dodać. Wysiłki osamotnionej w gruncie rzeczy Ewy Kopacz mogły dać obecny wynik, mogły dać nieco więcej, ale nie na tyle, żeby nadal rządzić. 
Jakby nie było, Polacy pokazali, że poczucie wolności, jaką cieszyć się mogli przez minione osiem lat, nie jest czymś specjalnie ważnym. Być może nie byli jej świadomi, bo nie potrzebowali jej użycia. Być może wyżej stawiają sobie inne wartości, bardziej przyziemne. Ale głosując jak zagłosowali być może pozbawili jej tych, dla których jest ona ważna. Czasem bywa tak, że brak czegoś uświadamiamy sobie dopiero wtedy, gdy to coś tracimy. Ostatnio w związku z remontem łazienki uświadomiłem sobie jak źle jest nie myc się w umywalce ani skorzystać z kąpieli. 

niedziela, 11 października 2015

Ostatnie dni wolności?

Jestem zwolennikiem wolności w rozumieniu Johna Stuarta Milla, wedle której jedynym czynnikiem ją ograniczającym jest wolność innego,  a władza ma prawo do jej ograniczania tylko w celu zapobieżenia krzywdzeniu innych. 
Oczywiście, takie ujęcie kwestii rodzi rozmaite budzące kontrowersje kwestie, np. co uznamy za krzywdzenie, gdzie przebiega granica między wolnością pracodawcy i pracobiorcy, jak należy rozumieć wolność gospodarowania itd. Należy też zapytać, ile prawdy jest w sformułowaniu głoszonym przez liberałów ekonomicznych, że należy stosować zasadę, że co nie jest zakazane, jest dozwolone. W interpretacji prawa rzecz wygląda prosto i nie wymaga dyskusji. Ale z punktu widzenia władzy może to oznaczać, że trzeba luki w prawie usuwać. A oznacza to drogę do mnożenia przepisów prawa aż do granic jego nieprzejrzystości. Co zresztą dawno już się stało i nie ma końca.
Ale ja chciałbym skupić się na prawach jednostki i prawach obywateli, w których zasada głoszona przez Milla o granicach wolności jest bardziej czytelna. Choć gdy człowiek uświadomi sobie, ile milionów stron zadrukowano i wypełniono w cyberprzestrzeni, tworząc i interpretując uniwersalne i lokalne kodeksy praw jednostki, musi dojść do wniosku, że i w tym zakresie filozofowie i prawnicy wciąż muszą rozstrzygać i na nowo interpretować mnożące się kwestie i dylematy oraz proponować nowe rozwiązania, dyktowane przez postęp cywilizacyjny.

niedziela, 20 września 2015

Sen Olgi Tokarczuk

Wybitna polska pisarka napisała w "Gazecie Wyborczej", że miała sen. Śniła, że w obliczu zaistniałej sytuacji międzynarodowej, jaką jest gwałtowny napływ do Europy setek tysięcy uchodźców i imigrantów z Biskiego Wschodu oraz północnej i środkowej Afryki, Polska zareagowała w sposób godny. Czyli politycy toczący właśnie zajadłą kampanię parlamentarną ogłaszają ciszę wyborczą, rząd powołuje sztab kryzysowy, do którego zaprasza specjalistów, naukowców i ludzi dobrej woli i wspólnie tworzy sensowny program pomocy uchodźcom. 
Jednocześnie rusza wielka kampania informacyjna w szkołach, przedszkolach i kościołach, w której rzeczowo informuje się społeczeństwo, kim są ci przybysze, czym się od nas różnią, a w czym są podobni. Oczywiście, dużą odpowiedzialność biorą tu na siebie media, które informują o sytuacji w krajach, z których uciekają miliony ludzi, tłumaczą, czym jest islam, o tym, że w tej religii też są Abraham, Jezus jako prorok i Maria jako postać święta.

środa, 16 września 2015

Piwo w "Warsztacie"

W zeszłym roku lubiłem latem i wczesną jesienią piesze wędrówki do pracy (ok. 3 km), gdyż w drodze powrotnej zatrzymywałem się w ni to sklepie, ni to barze "Mrówka" mieszczącym się w niewielkim pawilonie u zbiegu ulic Legnickiej i Niedźwiedziej. Za pięć złotych ( w tym już mieściła się mała "górka") można było wypić piwo w sympatycznym towarzystwie stałych bywalców, mniej więcej równolatków. Do rytuału należało przywitanie się z wszystkimi przez podanie ręki, ewentualnie przedstawienie się, gdy pojawił się ktoś do tej pory niewidziany. 
Niestety, wiosną cały szereg tych pawilonów został zburzony, gdyż w pobliżu szykowano grunt pod jakąś budowlę. Przypuszczalnie będzie tu kolejne skrzyżowanie biurowca z blokiem mieszkalnym.
Są w pobliżu inne miejsca, w których można się napić piwa, ale albo mają tylko produkty "sieciówek" (Tyskie, Żywiec, Lech) albo - jak w pubie czeskim - raczą gości głośną muzyką. Żebyż chociaż były to popularne czeskie "pesnicki". Ale to nasza rodzima rąbanka w stylu disco polo. Próbowałem tłumaczyć personelowi, że jak przychodzę na piwo sam, to żeby sobie po szklaneczce podumać lub poczytać, a jak w towarzystwie - to pogadać. Podobnie tłumaczyli to moi dotychczasowi współbiesiadnicy z "Mrówki", którzy się do pubu przenieśli, ale w końcu dali sobie spokój.
Szczęśliwie w sierpniu na mapie osiedla Popowice, w sąsiedztwie targowiska przy ul. Niedźwiedziej, pokazało się nowe, atrakcyjne miejsce. Tam, gdzie jeszcze kilkanaście lat temu odstawiałem do naprawy mego poloneza (nawiasem, bardziej mi go popsuto niż naprawiono, co miało tę dobrą stronę, że w końcu go sprzedałem i kupiłem fabrycznie nowa skodę), pojawił się nowy szyld z napisem "Warsztat - food & garden". Wpadłem tam dzień po otwarciu, ale akurat w poniedziałek, gdy lokal jest zamknięty. Ale jednak zaproponowano mi zajęcie miejsca i potraktowano kawą i świeżutkim ciastem. 
Dzień czy dwa potem wpadłem tam w nadziei na dobre piwo, czym oprócz oryginalnej kuchni lokal się zalecał. Zamówiłem amerykańskie pszeniczne z wrocławskiego Browaru Stu Mostów, który jest głównym dostawca piw dla "Warsztatu". W wysokiej smukłej szklanicy podano mi coś, co wyglądało jak sok pomarańczowy. Ale było to zimne, aromatyczne, okryte gęstą pianką dobrze nachmielone, z odczuwalna goryczką piwo. Piłem je sobie w ogrodzie, miedzy grządkami warzyw, w cieniu drzewa. Któregoś dnia zabrałem tam swoją załogę, a przy okazji zjadłem pysznie przyrządzonego łososia.
Następnymi razami zamawiałem raz to samo piwo, raz zmieniałem, a do tego zasmakowała mi przekąska w postaci koziego sera, grubo pokrojonych kawałków arbuza, posypanymi posiekanymi orzechami włoskimi oraz dość pikantnym chili. Kompozycja z pozoru absurdalna, ale do piwa znakomita!
Dziś nie planowałem spaceru w to miejsce. Ale niespodziewanie musiałem mimo urlopu pokazać się w pracy. Nie mogłem więc w drodze powrotnej nie zahaczyć o "Warsztat". A że miałem ze sobą nowy numer "Polityki" (znakomity reportaż Artura Domosławskiego z wyspy Kos, do której docierają tysiące uciekinierów i imigrantów z Azji i północnej Afryki, polecam zwłaszcza rodzimym arabożercom), więc zamówiłem piwo. Tym razem też poprosiłem o coś z dobrze wyczuwalną goryczką.  Była to Salamander AIPA ze Stu Mostów. Wyborna! Półciemna, podana w szklanicy na nóżce, o głębokim aksamitnym smaku."Szesnastka", więc dość mocna (prawie 7 % alkoholu). Na przyszłość warto do niej zamówić choćby wspomnianą wyżej przekąskę. 
Ja jednak mając więcej czasu, zamówiłem inne goryczkowe piwo, o mniejszej zawartości alkoholu. Niestety, wyszła mi z głowy nazwa. Podam, gdy sobie przypomnę. Z jakiegoś browaru pozawrocławskiego. Solidne, ale już nie to. Może dlatego, że na pierwszym należało poprzestać?
Piwo nie jest tu tanie (11 zł), ale jeśli chce się je dostać w jakimś sklepie, pewnie też mniej niż 7 zł nie kosztuje. Warto jednak przyjść i spróbować, przekąsić coś do niego lub zgoła zjeść coś oryginalnego, zamówić kawę i dobre ciasto.  Wnętrze przypomina dawny warsztat, wisi zresztą w nim dawny szyld mechaniki pojazdowej..
W każdym razie znów nabrałem motywacji do pieszych wędrówek do pracy. Tym bardziej, że dziś się dowiedziałem w zdrowotnym dodatku do "Gazety Wyborczej", że dla zdrowia należy przeznaczyć tygodniowo najmniej 2,5 godziny chodzenia. 


PS.

A wczoraj w "Warsztacie" wypiłem z dużą satysfakcją lager z Browaru Stu Mostów Salamander, w którym obok słodu i chmielu jest domieszka  ekstraktu z fioletowych ziemniaków. Więc jak na lager jest nieco ciemniejsze i choć jest mocno goryczkowe, odczuwa się głębię i pewną łagodność smaku. Wraz z miłym aromatem szedł ona za mną aż do samego domu.

IMG_8390

czwartek, 10 września 2015

Pamięć PRL-u

Mój dobry kolega z lat młodości, z którym przyjaźnię się do dziś, ponad dwadzieścia lat temu stworzył w swoim gospodarstwie w Uniejowicach koło Złotoryi Muzeum Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego, które stało się atrakcja turystyczną Pogórza Kaczawskiego. 
Był zaprzyjaźniony z oficerami stacjonującego w Legnicy dowództwa Północnej Grupy Wojsk Radzieckich, co profitowało możliwościami zaopatrywania się  w sklepach okolicznych garnizonów. Kiedy więc w 1991 r. armia Radziecka wycofała się z Polski, skorzystał z propozycji przejęcia rozmaitych materiałów nie stanowiących takiej wartości, żeby musiały wyjechać do Rosji. Były to mundury, sprzęt biurowy, materiały dekoracji wnętrz, a w części też elementy broni.
Michał przeznaczył na nie trzy pokoje w swoim domu. W jednym zebrał elementy sprzętu bojowego, w drugim mundury  różnego typu wojsk, a w trzecim urządził gabinet oficera NKWD,  w którym stało biurko z maszyna do pisania, krzesło po jednej stronie i stołek po drugiej, a na ścianie powiesił portret Feliksa Dzierżyńskiego. Jeśli pamiętam w rogu stało jedno ze zgromadzonych wówczas kilku popiersi Lenina. 

Odwiedzający muzeum przywozili Michałowi drobne pamiątki z czasów wojny, jak nie swoje to rodziców i te trzy pokoje okazały się za ciasne. Muzeum zostało przeniesione do dawnej obory, gdzie było więcej miejsca, ale moim zdaniem nie ma już tej atmosfery, ani ładu.Sytuacja się poprawiła, gdy część eksponatów została umieszczona w gablotach. 
Po zakończeniu pod koniec lat sześćdziesiątych służby wojskowej mój kolega nie przestał czuć się żołnierzem. Został członkiem stowarzyszeń byłych wojskowych, a dziś jest ich czołowym działaczem. Gromadził pamiątki, dokumenty i włączył do istniejącego już muzeum.
Zaczął organizować spotkania kombatantów w rocznice obchodzone w czasach Polski Ludowej: 9 maja, 22 lipca i 12 października, czyli w rocznicę bitwy Pod Lenino, która była krwawym chrztem bojowym I Armii Wojska Polskiego w 1943 r.

poniedziałek, 24 sierpnia 2015

O świecką szkołę

Kilka tygodni temu miałem okazje rozmawiać z licealną polonistką, miłą osobą o bardzo rozległych horyzontach. Kiedy rozmowa zeszła na temat coraz bardziej gorszących wystąpień biskupów, wyraziłem nadzieję, że spowodują one odejścia ludzi z Kościoła, zmniejszenie się liczby uczęszczających na nabożeństwa i co za tym idzie malejącą tacę, moja rozmówczyni rozwiała w części moje przypuszczenia. Stwierdziła, że ćwierć wieku indoktrynacji religijnej w formie katechezy robi swoje. Młodzież wprawdzie niewiele się nauczyła o religii,ale została zainfekowana czymś, co sprawia, że bycie w Kościele czyni oczywistością. Ponadto dla części młodych ludzi stanowi pewną atrakcję: udział w pielgrzymkach, życiu oazowym oraz ogólne poczucie przynależności.
A że szkolna katecheza nie uczy religii widać zwłaszcza po nieznajomości Biblii, do symboliki której odwołują się autorzy analizowanych w szkole utworów literackich, co właśnie polonista może stwierdzić.
O tym, czym jest szkolna katecheza mógł przekonać się pewien profesor filozofii, agnostyk, który ożenił się z osobą wierzącą. Pisała o tym jakieś dwa lata temu "Polityka". Otóż godząc się na ślub kościelny złożył on zapewnienie, że nie będzie czynił przeszkód w chrześcijańskim wychowaniu dzieci. I oto kiedy córeczka poszła do szkoły, któregoś dnia wróciła i podziękowała ojcu, że... jej nie zabił. Pytana, kto jej kazał złożyć to podziękowanie, odpowiedziała, że pani od religii. W efekcie oboje rodzice postanowili, że dziecko nie pójdzie więcej na religię. Media przytaczają od czasu do czasu podobne ekscesy lub jeszcze inne, groźniejsze.t

niedziela, 19 lipca 2015

Nowoczesna.pl. Czy coś z tego będzie?

Jakieś dwa miesiąca temu mój dobry kolega przesłał mi mailem projekt systemu zarządzania najważniejszymi sferami gospodarki i polityki społecznej państwa. Przeczytałem z dużą uwagą i skomentowałem, że jest to mniej więcej to, co ok. 2004 r. zaprojektował zespół kierowany przez prof. Jerzego Hausnera, a na co nie miał sił mniejszościowy rząd Marka Belki, po rządzie Mazowieckiego-Balcerowicza-Kuronia najlepszy rząd po 1989 r.
Nie mogło mi się to nie podobać. Był to projekt w istocie liberalny, ale w przeciwieństwie do koncepcji Balcerowicza zrywający z dogmatami gospodarki neoliberalnej, odrzucał bowiem myślenie, że tym lepiej, im mniej państwa, a więcej prywatyzacji i deregulacji. Dziś już bowiem widać, że dla dobra kapitalizmu powinien on poddawać się regulacjom o charakterze politycznym. 
Nie minął tydzień, gdy usłyszałem, że jest to główny zrąb programu gospodarczego nowego ruchu politycznego, na czele którego stanął Ryszard Petru, który przybrał nazwę Nowoczesna.pl.Nazwisko inicjatora jest mi doskonale znane, bo to przecież Wrocławianin, starszy kolega moich synów i ceniony ekonomista, prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, kto wie, czy nie najmłodszy w dziejach stowarzyszenia (jak ja kiedyś najmłodszy prezes Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich), regularny uczestnik debat w najistotniejszych sprawach ekonomicznych kraju, którego poglądy na ogół podzielałem, uważając je za logiczne i zrozumiałe.
Niedługo potem ogłądałem w telewizji i czytałem na Facebooku informacje i wrażenia z kongresu nowego ruchu na warszawskim Torwarze, gdzie zgromadziło się ponad 6000 ludzi. Wybierałem się na spotkanie z Ryszardem Petru we Wrocławiu, ale akurat wtedy wypadły mi obowiązki rodzinne. Inna sprawa, że sparzywszy się na Ruchu Palikota nie potrafię na razie znaleźć w sobie tamtego entuzjazmu. Zabieram jednak głos w dyskusjach internetowych, wsparłem ruch finansowo, podpisuję się na rozmaitych listach poparcia i bez wątpienia oddam swój głos na Petru w październikowych wyborach.  I jak będzie trzeba włączę się w kampanie wyborczą na naszym wrocławskim podwórku.
Tym bardziej, że ruch  deklaruje działania na zasadzie  rozdziału państwa od Kościoła, co uważam za ważne, gdyż zapowiada działania biorące pod uwagę równość praw wszystkich obywateli kraju. Dziwne, że artykułu działaczki Nowoczesnej.pl na ten ten temat, zamieszczonego w "Gaszecie Wyborczej", nie zauważają publicyści polityczni ani politycy innych partii.
Podobało mi się główne motto z sobotniego kongresu Nowoczesnej.pl, że możemy żyć jak w Niemczech. Choć jeszcze bardziej przemawia do mnie, to co w wywiadzie dla "Gazety Świątecznej" powiedział prof. Marek Belka. Ze  powinniśmy zarabiać więcej. Już teraz. Bo Polska jest krajem, w którym wzrost wynagrodzeń idzie wolniej niż wzrost gospodarczy. Po prostu udział płac w PKB spada, podczas gdy powinien przynajmniej utrzymywać się na poziomie, na który weszliśmy wraz z wejście na ścieżkę wzrostu.. .Trzeba jednak radykalnie zmienić prawo podatkowe oraz sposób funkcjonowania fiskusa.Bo żeby zmienić mentalność pracodawców, muszą mieć oni sami mieć poczucie bezpieczeństwa, które mogą im zapewnić instytucje państwa.
A jak widzę szanse wyborcze Nowoczesnej? Na umiarkowany sukces, czyli wejście do Sejmu z jednocyfrowym wynikiem. Ale w przeciwieństwie do Ruchu Palikota ta partia ma szanse na pozyskiwanie zaufania przez rozważny sposób uprawiania polityki, Jeśli Platforma Obywatelska odzyska część utraconego poparcia Petru jako koalicjant może być szansą na dalsze jej rządzenie. Ale nie jako hamulcowy, w czym celował PSL, lecz popychający rząd do odważnych reform. Jeśli przyjdzie być w opozycji, trzeba będzie być konsekwentnym w patrzeniu rządowi na ręce, być ostrym recenzentem i korzystać  z okazji do proponowania lepszych rozwiązań, jak będzie możliwe, to wspólnie z tymi stronnictwami, które da się do tych projektów przekonać..
Ale najpierw trzeba spełnić warunki do udziału w wyborach jako partia ogólnopolska, znaleźć kandydatów na listy wyborcze, którzy będą odpowiadali kryteriom, o których Petru mówi (ludzie z sukcesami i wiedzą) i do tego sprawdzonych na tyle, żeby dawali rękojmię, że nie będą kompromitowali partii jako posłowie. 
Czasu nie ma wiele, do tego są wakacje, ale to jest do zrobienia.

środa, 24 czerwca 2015

Dziwne, dziwne wynurzenia Stefana Chwina

Dopiero dziś rano, budząc się znacznie wcześniej, niż ustawiłem sobie budzik, przeczytałem sobie wywiad z prof. Stefanem Chwinem w świątecznej "Gazecie Wyborczej". I im bardziej wgłębiałem się w jego wywody, tym bardziej rosło moje zdumienie.
Rozumiem, że jest zawiedziony polityką Platformy Obywatelskiej, która istotnie po bez mała osmoiu latach rządów popadła w pewne samozadowolenie i zlekceważyła znaki ostrzegawcze przed burzą, jaką okazały się zakończone miesiąc temu dogrywką wybory prezydenckie. Ale rozmówca "Gazety" też ich nie dostrzegł lub machnął na nie ręką. A teraz nagle zmądrzał i uznał za konieczne pouczać partię, gdy jest już po szkodzie.Robią to równie z askoczeni stanem rzeczy utytułowani politolodzy idziennikarze, móze i czynic to utytułowany i uznany pisarz.
Zadziwia mnie jednak jego nieomal fascynacja sposobem funkcjonowania na scenie politycznej Pawła Kukiza, który iistotnie zawojował dość istotną jej połać. Otóz pisarz zdaje się stawiać nam za wzóre to, że ten człówiek w sposób bezpardonowy i pozbawiony mimimum elegancji zaatakował media. Za to, że głoszą co głoszą, że dziennikarka zaprasza w charakterze rozmówców kogo chce lub może kogo każa jej zapraszać jej mocodawcy i do tego nie pozwala mu mówić czego on chce, tylko domaga sie odpowiedzi na postawione mu pytanie!

niedziela, 21 czerwca 2015

Co nas czeka latem i jesienią?

Wciąż nie mogę wyjść z zadziwienia tym, co się stało w maju. Nie mieści mi się w głowie, że cieszący się zaufaniem znaczącej większości obywateli prezydent kraju, przeciw któremu partie opozycyjne wystawiły kandydatów nawet nie z drugiego, lecz trzeciego szeregu, żeby ich liderów uchronić od nieuchronnej zdawałoby się porażki, nie będzie sprawował urzędu w drugiej swojej kadencji.
Chyba po prostu nie zdawałem sobie sprawy z dwóch przynajmniej rzeczy: rozmiarów potrzeby zmiany odczuwanej w społeczeństwie, zwłaszcza wśród młodych ludzi oraz siły, jaka tkwi w umiejętnej propagandzie połączonej z pozbawiona hamulców manipulacji. Okazuje się, że wystarczy wygłaszać komunały o kraju w ruinie, które ewidentnie przeczą temu, co widać gołym okiem, składać nierealne obietnice lub zgoła poprzestawać na zapowiedzi zniszczenia tego, co jest, żeby uzyskać poparcie społeczne większości Polaków. Bo część już zapomniała, co się d ziało w kraju w latach 2005-2007, części mogło się to nawet podobać, bo ludzie lubią żyć sensacjami , nieważne, że sfabrykowanymi, o przekupnych lekarzach lub politykach. A młodym ludziom, którzy osiem lat temu byli jeszcze nastolatkami żyjącymi właściwymi im problemami, wydaje się, że rządy PO-PSL trwają "od zawsze" i czas najwyższy, żeby ich miejsce zajęłi nowi ludzie. Lub raczej nieco odnowieni. Usprawiedliwia mnie jedynie to, że podobnie bezradni wobec faktów okazali się najwytrawniejsi publicyści politolodzy. Którzy bez zmrużenia oka analizują stan rzeczy niepomni tego, co głosili przed wyborami.


czwartek, 4 czerwca 2015

Ukraina po Euromajdanie

Dopiero niedawno trafiła w moje ręce książka zredagowana przez wybitnego ukraińskiego powieściopisarza i eseistę, znanego i nagradzanego  także w Polsce Jurija Andruchowycza,  za tytułowana Zwrotnik Ukraina.
Większość zawartych w niej tekstów powstała wiosną minionego roku, gdy miejsca masowych protestów w Kijowie i innych miastach Ukrainy zostały już uporządkowane, Janukowycz opuścił swój urząd i terytorium państwa, którego był prezydentem, a władzę sprawował parlament w niezmienionym personalnie składzie, ale taki, który wyłonił nowe organy wykonawcze spośród członków dotychczasowych stronnictw opozycyjnych, a Rosja anektowała Krym, zaś tzw. zielone ludziki wsparły militarnie separatystyczne działania na wschodnich terenach państwa.
Dobrze więc się stało, że autorzy zebranych w książce esejów oraz mniej lub bardziej osobistych zdarzeń nie wybiegali w przyszłość.
Sam redaktor tomu, który był uczestnikiem Euromajdanu opisał Ukrainę przełomu 2013 i 2014 roku przez pryzmat wędrówek przez zespołu teatralnego, którego był członkiem. Poza wrzeniem rewolucyjnym w Kijowie widział więc zapuszczone miasta (Tarnopol, Zaporoże, Odessę), których co aktywniejsi mieszkańcy pospieszyli do Kijowie lub wzięli udział w lokalnych mini-majdanach.
W książce znajdują się zarówno relacje osobiste z Majdanu oraz reakcje na nie osób dowiadujących się o tej - nie da się ukryć - rewolucji z mediów lub od naocznych świadków. Nie tylko, choć głównie Ukraińców, ale też austriackiego publicysty, znawcy dziejów Europy Środkowo-Wschodniej, Martina Pollacka (pisałem jakieś dwa lata temu o jego książce Imaginacyjna podróż po Galicji Wschodniej i Bukowinie), amerykańskiego politologa i historyuka Timothy Snydera, niemieckiego niemieckiego historyka Wilfrieda Jilge oraz polskiego pisarza Andrzeja Stasiuka, choć mam wrażenie, że jego relacja z podróży dodana została jakby na przyczepkę, jako swego rodzaju serwitut z tytułu wydania tomu przez Wydawnictwo Czarne.
Książka pozwala poznać więcej szczegółów oo wydarzeniach na Majdanie,  ich genezę oraz sposób postrzegania tego, co się stało przez ludzi różnych regionów kraju, jak propaganda rosyjska tworzy obraz Euromajdanu i jego aktywistów, a poniekąd także cały naród ukraiński wśród obywateli Rosji, a także reakcje świata, zwłaszcza Europy.
Z artykułu Timothy Snydera dowiedziałem się, że tym, który podłożył iskrę pod wybuch rewolucji był mieszkający na Ukrainie i narażony przez swój kolor skóry oraz narodowość pochodzenia Afgańczyk i muzułmanin Mustafa Najem. To on skrzyknął przez Facebook kijowskich studentów, do których przyłączyli się opozycjoniści oraz aktywiści polityczni. I gdyby nie agresywna postawa milicji, dyktowana przez prezydenta Janukowycza i rząd, pewnie skończyłoby się spokojnie. 
Poruszające są teksty młodych Ukrainek Kateriny Miszczenko, Jewgienii Bieorusiec czy Katii Pietrowskiej, które czuły się zgnębione  przez nasilający się polityczny nacisk utrudniający kultywowanie wolności słowa, a szczególnie słowa wyrażanego w języku ukraińskim i czerpiących z rewolucji nadzieje na wolność taką, jaką cieszyć się mogą obywatele Unii Europejskiej. Jedna z autorek od lat mieszka w Wiedniu.
W inny sposób poruszające są rozważania ukraińskich publicystów politycznych Serhija Żadana, Jurka Prochaśko czy Mykoły Riabcbzuka. Mają oni żal do zachodniego świata, a szczególnie do Unii Europejskiej, że właściwie tylko symbolicznie wsparły to, co Jurko Prochasko nazwał małą Europejską Rewolucją (pierwszeństwo nieodmiennie należy się Rewolucji Francuskiej sprzed ponad dwóch wieków). Sankcje wobec Rosji uznają oni za raptem symboliczne, a pomoc Ukrainie za niewystarczającą. Jeden z nich napisał, że wprost złoszczą Ukraińców wypowiedzi polityków europejskich o potrzebie rozważenia dalszych kroków, zdecydowanego wypowiedzenia się, z czego nie wynikają ani słowa potępienia dla agresora rosyjskiego, ani tym bardziej żadne "dalsze kroki". Nie ukrywają też rozżalenia, że Świat już godzi się z aneksja Krymu. Że być może większość państw oficjalnie nie będzie uznawała aneksji za legalną, ale nic nie zrobi, żeby zmienić stan rzeczy.
Ale widzą też pozytyw tej rewolucji i reakcji Rosji: nastąpiło ożywienie ducha narodowego (przy okazji zaznaczają, że nie idzie o nacjonalizm w jego niebezpiecznej postaci, co zwłaszcza podkreśla Anton Szechowcow, przedstawiając udział Prawego sektora i Swobody w Euromajdanie) oraz zjednoczenie narodu, choćby na zasadzie opozycji wobec Rosji, a w części także w rezultacie rozczarowania postawą polityką Zachodu.
*

Czytałem książkę w okresie, gdy zdawałoby się utrwalane były postanowienia zawarte kilka miesięcy temu w Mińsku i Ukraina schodziła z centrum uwagi zajmujących się polityką europejską. Tymczasem na skutek zerwania rozejmu przez separatystów w rejonie Doniecka Trudno jednak dziś sądzić, w jakim stopniu walki te zmienią kilkumiesięczne status quo.

okładka


piątek, 22 maja 2015

Czym jest (dla mnie) demokracja?

Przypadkowo usłyszałem rano w TOK FM rozmowę ze Zbigniewem Wodeckim, którego lubię słuchać zarówno śpiewającego, jak i opowiadającego, bo jest błyskotliwym rozmówcą.
W gorączce przedwyborczej (która nb. przybiera niebezpieczne rozmiary, na granicy udaru) został zagadnięty również o bieżącą politykę i ocenę naszej demokracji. Odpowiadając posłużył się wypowiedzią jakiejś szesnastolatki, która powiedziała podobno mniej więcej "Cóż to za demokracja, która polega na tym, że raz w roku mogę wziąć udział w jakichś wyborach?!" (Jako niepełnoletnia?), z którą zdaje się zgadzać. Po czym przystąpił do krytyki polskiej debaty publicznej, zwłaszcza tej w wykonaniu polityków, która w jego odbiorze jest czcza, płytka i zupełnie rozmijająca się z najważniejszymi problemami, które nurtują Polaków. I trudna się w tej ocenie ze znanym estradowcem nie zgodzić.
Przypomniała mi się w tym momencie anegdota. Otóż w okresie II Rzeczypospolitej ktoś wyraził pretensję pod adresem Leopolda Staffa, że pisze wiersze o miłości, deszczach, kwiatach, a tymczasem w kraju jest bieda, nie wszystkie dzieci mogą chodzić do szkoły, brakuje pracy itd. Na to poeta odpowiedzieć miał ponoć "Proszę pana, od tych spraw spraw to ja mam Piłsudskiego". I jest tu moim zdaniem zawarta kwintesencja demokracji, a bardziej konkretnie, demokracji liberalnej. W odróżnieniu np. od demokracji suwerennej, którą wprowadził w Rosji Putin. Że już nie wspomnę panującej u nas do 1989 r. demokracji ludowej.
Bo istota demokracji liberalnej polega na tym, że naród (a ściślej obywatele kraju, województwa, gminy) jako suweren nie mogąc we wszystkich sprawach podejmować decyzji o wadze państwowej, lokalnej lub międzynarodowej, wybiera do tych celów swoich reprezentantów, którzy będą w ich imieniu stanowili prawo, .wyłaniają organy, które będą to prawo realizowały oraz kierowały na bieżąco nawą  państwową lub lokalną, podlegając kontroli władzy ustawodawczej (która może wyłaniać do tego celu specjalne instytucje) oraz sądowniczej. Słowem, mandatariusze obywateli są po to wybierani, żeby stwarzali dla społeczeństwa warunki do życia na możliwie wysokim poziomie jakości, jednak na miarę możliwości, wynikających ze stanu gospodarki narodowej, do pracy w miarę możliwości pozwalającej mieć poczucie samorealizacji, do zaspokajania elementarnych potrzeb oraz poczucie bezpieczeństwa i realizacji celów osobistych. Czyli np., żeby następcy Staffa i jego kolegów w innych dziedzinach twórczości mogli pisać wiersze, powieści, malować obrazy czy wystawiać sztuki teatralne o tym, o czym chcą, i mogli liczyć na wsparcie instytucji państwa. 
A w wyborze swoich przedstawicieli naród ma całkowitą swobodę: może wybierać kogo chce, ale może też z tego prawa nie skorzystać.

sobota, 16 maja 2015

Wybieram Komorowskiego

Chyba nie mam wyczucia politycznego. Miałem nadzieję,  że oddając głos na prezydenta Komorowskiego w miniona niedzielę przyłożę ręki do tego, żeby nie było drugiej tury i tego całego zgiełku wyborczego. Okazało się nie tylko, że będzie jednak druga tura, ale że w pierwszej rywal prezydenta uzyskał najwięcej głosów. O sukcesie Pawła Kukiza nie wspomnę. Nie zmienia to mego zdania, że nie widzę w nim sprawnego polityka, zdolnego zrobić coś znaczącego w kraju, a już zwłaszcza poprawić funkcjonowanie instytucji państwa, lepsze warunki gospodarowania i klimat społeczny. Sam będąc osobowością, w naturze której jest kłótliwość i skłonność do okazywania skrajnych emocji raczej ten klimat pogorszy.
Zgiełk więc trwa i jest coraz trudniejszy do zniesienia. 
Niestety,  sztab obecnego prezydenta zaczął fatalnie. Deklaracja o rozpisaniu referendum, którego jedno z pytań ma dotyczyć wprowadzenia jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach powszechnych jest bowiem nieprzemyślaną gruntownie reakcją na sukces Pawła Kukiza, który zyskał duże poparcie nie dzięki postulatowi w tej sprawie, lecz deklaracji rozwalenia obecnego układu. Owo poparcie dali mu ludzie młodzi, dla których 10 lat duopolu PO-PiS zdaje się trwać przez całe ich życie. 
Publicyści ogólnikowo oceniają kampanię prezydenta jako złą lub zgoła fatalną. Że za mało ofensywna, za mało fajerwerków, za mało wsparcia rodziny. Ja poza tym wyskokiem z  zapowiedzią referendum tak źle tej kampanii nie oceniam. Prezydent nie może sobie pozwalać na obiecywanie tego wszystkiego, co obiecuje jego rywal, gdyż wie, że byłyby to obietnice niewykonalne. Nie może zachowywać się nazbyt swobodnie, gdyż kampanią kampanią, ale on jest wciąż prezydentem kraju i powinien szanować powagę urzędu. Poza tym z natury jest  człowiekiem spokojnym i zrównoważonym.

sobota, 2 maja 2015

Za tydzień wybieramy prezydenta Polski

Początkowo planowałem nie iść na wybory. Bo obecny prezydent nie ma żadnego wartościowego rywala, a sam mnie złościł swoją jak na mój gust zbyt ostentacyjna religijnością i otaczaniem się przywdzianymi w rytualne szaty hierarchami kościelnymi podczas uroczystości państwowych. Uznałem jednak, że zostanie w domu jest postawą antyobywatelską. Pomyślałem więc, że pójdę, ale na żadnego z kandydatów nie oddam głosu. Było tylko kwestia do rozstrzygnięcia, czy wrzucić kartę bez skreśleń, czy skreślić wszystkich, czy też dopisać jeszcze na wszelki wypadek, że "żaden z nich". I nawet o tym zamiarze zaczynałem już głośno mówić. A w drugiej turze, do której prawdopodobnie dojdzie, oddać głos na Komorowskiego, jako na tzw. mniejsze zło.
Ale coraz bliższy jestem zamiaru pójścia w przyszłą niedzielę i oddania głosu na obecnego prezydenta. Kieruje mną nadzieja, że takich jak ja, zniesmaczonych przebiegiem coraz bardziej agresywnej, ale pustej kampanii wyborczej jest coraz więcej. I że jedynym sposobem na nie przedłużanie tej kampanii o dalsze dwa tygodnie, jest wybór Bronisława Komorowskiego na następne pięć lat już w pierwszej turze.
Tym bardziej, że obecny prezydent jako jedyny nie prowadzi swojej kampanii w sposób irytujący. Zapowiada dalszych pięć lat spokojnego sprawowania urzędu, bez wielkich wzlotów, ale i bez większych błędów. Tym bardziej, że z tych popełnionych w początkach kadencji wyciągnął  wnioski. Zebrał wokół siebie wybitne postaci, które wspierają go w realizacji polityki wewnętrznej i zagranicznej, budujące i wzmacniające autorytet urzędu i jego pozycję w stosunku do rządu, najważniejszych innych instytucji państwa oraz partii opozycyjnych. A że dążenia do przełamania podziałów, pogłębionych katastrofą smoleńską nie przyniosły efektów, wydaje się zrozumiałe. Główna partia opozycyjna uczyniła ze swej totalnej opozycyjności racje swego bytu i nie ma na to rady.

czwartek, 16 kwietnia 2015

Jak być opozycją polityczną? Na marginesie wpisu Jacka Tabisza

Ceniony przeze mnie publicysta, szef telewizji i działacz społeczny napisał dziś felieton "Jak być opozycją?". Oczywiście w polityce na szczeblu krajowym. Napisał jako obserwator sceny politycznej, nie mający własnych doświadczeń ani jako rządzący ani członek opozycji. Podobnie jak ja.
Ale obaj przyglądaliśmy się i trzymali kciuki za Ruch Palikota, a na podglądzie mamy inne partie opozycyjne, których z natury rzeczy jest więcej niż partii rządzących. I Pan Jacek nie napisałby swego felietonu, gdyby mu sposób funkcjonowania opozycji politycznej w Polsce odpowiadał, ani ja nie myślałbym o dodaniu swoich trzech groszy.
Zdawałoby się, że jest się na czym uczyć: opozycja antykomunistyczna w latach 80tych wypracowała kilka modeli urządzenia państwa. Tyle, że przyszedł Balcerowicz i urządził ją pod dyktando Geoffreya Sachsa. Nie najgorsze, bo wprawdzie mamy rażące nierówności, ale i szybki rozwój ekonomiczny, przybliżający nas do grupy dwudziestu najbogatszych krajów świata.. No i wiemy, jak funkcjonuje opozycja w Stanach Zjednoczonych, czy innych krajach o długich tradycjach demokratycznych. Tylko czytać jak to się robi, dopytywać o szczegóły i korzystać z doświadczeń.
Trzeba przyznać, że dziś jest trudniej być opozycją, gdyż zacierają się różnice w ideologiach partii, jeśli w ogóle można jeszcze mówić o ideologiach w ich tradycyjnym znaczeniu. Zastępuje je marketing polityczny, czyli rozpoznawanie potrzeb społecznych i ustalanie grup docelowych złożonych z twardego elektoratu i tych, których można odbić innym partiom, do których mogli się rozczarować lub trafniej od nich formułując hasła polityczne czy - zwłaszcza - socjalne.i ekonomiczne.

sobota, 28 marca 2015

Lewica w odwrocie?

Minął termin składania wymaganych stu tysięcy podpisów dla kandydatów na prezydenta. I co się okazuje? Zdołało tego dokonać dziewięciu kandydatów prawicy, w tym ubiegający się o reelekcję obecny prezydent, i tylko jedna kandydatka lewicy. No, ale jeśli pani Ogórek jest lewicowa, to tym bardziej za lewicowego uznałbym Janusza Palikota. Oboje są bowiem tymi, którymi akurat w danym dniu czy miesiącu być wypada.  Tyle, że Palikot jednak coś dla idei równości praw mniejszości już zrobił. 
Więc  - na razie - jest 9 : 2. i jest to wynik naciągany. A jak by nie patrzeć, końcowy wynik będzie brzmiał 1 : 0. Jest tylko pytanie, czy prezydent będzie prawicowy w wersji light (Komorowski), czy hard (Duda).
Można sądzić więc, że lewica jest w odwrocie. Nie ma elektoratu. Uważam jednak, podobnie jak wielu publicystów, że elektorat, wprawdzie nie większościowy w stosunku do centrowego i prawicowego, jest. Wszak cztery lata temu SLD, który zdawał się wtedy bardziej ideowo wyrazisty, i Ruch Palikota, który miał na  sztandarach hasła ewidentnie lewicowe, zebrały w sumie 20 % poparcia, a po kilka procent uzyskały jeszcze inne stronnictwa lewicowe. 
Niestety, w ciągu tych czterech lat partia Millera krok po kroku traciła swą lewicowość, a do tego wyzbyła się kolejnych wartościowych osób, zaś sam przewodniczący zaczął zachowywać się jak pijane dziecko we mgle, wchodząc w niemożliwy do zaakceptowania przez elektorat alians z PiS-em oraz narzucając bez żadnych konsultacji kandydaturę nieznanej z żadnych przejawów lewicowości kandydatkę na prezydenta. Apatyczne struktury terenowe wykazały się jednak dyscypliną i uzbierały dla niej pokaźną liczbę podpisów poparcia. 
Ruch Palikota popełniwszy jedno wielkie głupstwo przez usunięcie ze swych szeregów Wandy Nowickiej, popełniało potem następne - z coraz większą częstotliwością i w coraz gorszym stylu, by w końcu ulec całkowitemu rozkładowi.

wtorek, 10 marca 2015

Uwaga: faszyzm!

Pod moją nieobecność w bibliotece na czas rekonwalescencji książki zamawiały moje wspólpracownice. Dzięki nim trafiłem na książkę holenderskiego eseisty Roba Riemena Wieczny powrót faszyzmu (Kraków : Universitas, 2014). Jest to przekład drugiego wydania, uzupełniony o dodatek, w którym autor odniósł się do głosów krytycznych wobec pierwszej edycji oraz o uwagi polskiego historyka idei Jerzego jedlickiego i rosyjskiego pisarza Wiktora Jerofiejewa, sygnalizujących przejawy odradzania się faszyzmu w Polsce i w Rosji.
Chciałbym jednak skupić się na wynurzeniach Roba Riemena, dla których kanwą było pojawienie się na holenderskiej scenie politycznej nacjonalistycznego ruchu Geerta Wildersa.
Na początek autor przypomina pierwsze sceny z powieści Alberta Camusa Dżuma. Oto orański lekarz natyka się na progu domu, w którym mieszka, na martwego szura.. Nie poświęca mu jednak większej uwagi. Ale następnego dnia trafia na trzy martwe szczury, ale dozorca zapewnia go, że w domu szczurów nie ma. Potem doktor natyka się na coraz więcej martwych szczurów, a wreszcie okazuje się, że podobne plamy i obrzęki pojawiają się na ciałach rosnącej liczb ludzi, którzy szybko umierają. Podejrzewa epidemie, \ale starszy kolega upomina go, żeby nie siał paniki. Ale w końcu trzeba było przestać się oszukiwać i nazwać rzecz po imieniu.

niedziela, 22 lutego 2015

Wrocław w smogu. Skutek zrządzenia losu czy na własne życzenie?

Raporty o zanieczyszczeniu powietrza w Europie nie pozostawia złudzeń. Najbardziej zanieczyszczone jest ono w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, stanowiących kiedyś strefę wpływu Związku Radzieckiego.A w tej strefie prym wiodą Bułgaria i Polska. W Polsce zaś miasta Małopolski, Górnego i Dolnego Śląska, ale także Łódź i Warszawa. W niektórych z nich stężenie rakotwórczych substancji przekracza europejskie normy dwudziestokrotnie. Sprawia to, że ich mieszkańcy będą żyli z tego powodu o półtora do dwóch lat krócej. Przeczytałem gdzieś wielce wymowne porównanie. Wrocławianin na skutek skażenia powietrza wdycha tyle szkodliwych substancji, ile z wypalonych rocznie 2500 papierosów, podczas gdy mieszkaniec Londynu czy Madrytu "wypala" ich kilka do kilkunastu. 
Geografia skażenia powietrza wskazuje, że w jakimś stopniu jest to efekt prymitywnej technologicznie industrializacji i związanej z nią niskiej świadomości technologicznej. No i pewnie krótkowzroczności polityków. Pamiętamy przecież, że politycy opozycji jeszcze kilka miesięcy temu oskarżali premier Kopacz o zdradę, gdyż tylko o dziesięć lat odsunęła granicę czasową, po której konieczne będzie zmniejszenie zużycia węgla pod groźbą surowych kar finansowych. Wszak węgiel i jego eksploatacja to nasze dobro narodowe i źródło utrzymania milionów Polaków.
Z drugiej strony jednak ta geografia pokazuje, że miasta niektórych krajów postkomunistycznych mają znacznie mniej zapylone powietrze i z pewnością nie jest to dzieło samej natury, lecz także rozsądnej polityki ekologicznej.

poniedziałek, 16 lutego 2015

O czym śnili (i śnią) Czesi?

Wrocławska oficyna wydawnicza "Książkowe klimaty", nagradzana już za swe publikacje w seriach "Czeskie klimaty, "Słowackie klimaty" i inne europejskie klimaty. O jednej nagrodzonej książce słowackiego autora Pavla Rankova "Zdarzyło się 1 września 1939 (albo kiedy indziej)" już pisałem.
Tym razem trafił w moje ręce zbiór historycznych esejów Pavla Kosatika "Czeskie sny" (2014).
Kogo interesuje historia i stan dzisiejszy relacji polsko-czeskich powinien zacząć od tej książki, żeby potem ewentualnie sięgnąć po bardziej pogłębione publikacje naukowe. Ale już zawarty w tej książce liczący niespełna osiemdziesiąt stron rys pozwoli mu poznać najważniejsze fakty i zrozumieć podłoże skomplikowanych relacji w minionym wieku.
W XIX wieku, gdy oba państwa nie były suwerenne,  działacze narodowi polscy i czescy widzieli możliwość ścisłej więzi w formie konfederacji. Ale gdy tylko zaistniała możliwość ustanowienia ich państwowości, pojawiły się konflikty o granice. Czechom marzył się obszar niemal do szerokości geograficznej Krakowa, zaś Polakom - związane z Czechami od XIV w. Zaolzie, a ponadto Spisz i Orawa. W końcu konflikt rozstrzygnęła Rada Ambasadorów  w 1919 r. O tym, co się stało  niespełna dwadzieścia  lat potem, powszechnie wiadomo i nie przynosi Polsce chwały,.
Możliwość konfederacji obu państw rozpatrywano także w czasie okupacji hitlerowskiej. Ale gdy tylko umilkły strzały znów pojawił się problem Zaolzia, o które upominała się Polska, oraz Kotliny Kłodzkiej, na którą optowali Czesi. Politycy obu państw wybrały sobie na arbitra Stalina.                            
A potem był sierpień 1968, którego nam Czesi długo nie mogli wybaczyć, a wreszcie współpraca opozycja demokratyczna, zaczynająca się od naszego KOR-u i ROPCiO i ichniej Karty 77. Autor przyznaje, że wydarzenia 1989 r. w Polsce (Okrągły Stół, wybory) ośmieliły Czechów do obalenia rządów komunistycznych kilka miesięcy później.

piątek, 6 lutego 2015

Czy da się powstrzymać wyludnianie Wrocławia?

Przeczytałem gdzieś, że w ciągu najbliższych kilkunastu lat ludność Wrocławia zmniejszy się o ok. pięćdziesiąt tysięcy.
Co to oznacza? Przy dzisiejszym modelu rodziny (2 + 1 z małym kawałkiem) ubędzie ok. trzydziestu tysięcy podatników. Zakładając średnią zarobków ok. 50 000 zł rocznie i że każdy płaciłby najniższą stawkę, czyli ok. 10 000 zł rocznie, daje to docelowo 300 mln zł rocznie mniej niż obecnie. Być może ubędzie też przychodów we wrocławskich sklepach, zwłaszcza z artykułami codziennej konsumpcji. Można rzec, że w zestawieniu z miliardowym budżetem rocznym to niewiele.Ale jeśli co roku większy deficyt przynosi Stadion Miejski...
Niewiele mniej niekorzystnym zjawiskiem jest tworzenie nowych osiedli mieszkaniowych na peryferiach miasta. Tym bardziej, że dla obniżenia kosztów budowy (i sprzedaży) mieszkań czy domków buduje się je bez należytej dbałości o zapewnienie dróg dojazdowych oraz infrastruktury społecznej (szkoły, przychodnie lekarskie, sklepy itd.), zostawiając ten obowiązek władzom miejskim i miejskiemu budżetowi.
Ale zakładać należy, że przeważająca większość tych ludzi osiądzie w pobliżu Wrocławia a pracować będzie nadal w naszym mieście. Czyli będzie tu dojeżdżać samochodami, autobusami miejskimi  lub ewentualnie koleją. Z myślą o tych pierwszych trzeba będzie zapewnić większą drożność tras dojazdowych, a więc zwiększyć wydatki zarówno na ich budowę jak i utrzymanie. Trzeba będzie rozszerzyć sieć miejskiej komunikacji autobusowej, zwiększając liczbę pojazdów i zatrudnienie. Pobudować w centrum miasta i jego przyległościach parkingi. To wszystko ze zmniejszonych wpływów do budżetu.
Niewiele mniej niekorzystnym zjawiskiem jest tworzenie nowych osiedli mieszkaniowych na peryferiach miasta. Tym bardziej, że dla obniżenia kosztów budowy (i sprzedaży) mieszkań czy domków buduje się je bez należytej dbałości o zapewnienie dróg dojazdowych oraz infrastruktury społecznej (szkoły, przychodnie lekarskie, sklepy itd.), zostawiając ten obowiązek władzom miejskim i miejskiemu budżetowi.

sobota, 24 stycznia 2015

Czy na lewicy powstanie silna alternatywa SLD?

Chaotyczne, nie wiedzieć czym dyktowane ostatnie posunięcia liderów Sojuszu Lewicy Demokratycznej - chwilowy sojusz z partią Kaczyńskiego, wysunięcie kandydatury na prezydenta osoby w żaden sposób nie kojarzącej się z lewicą i lewicowością i jednoczesne zawieszenie w prawach członkowskich byłego przewodniczącego partii, do tego dwa ostatnie zdarzenia akurat w dniu śmierci wybitnego lewicowego polityka Józefa Oleksego, musiały zdziwić wszystkich, z wyjątkiem może sprawców tych kroków.
Wśród działaczy partii w całym kraju pojawił się ferment i zwątpienie. Nawet najwytrwalsi wieloletni aktywiści w ośrodkach pozastołecznych nerwowo zwołują narady w nadziei na znalezienie nowej formuły ideowej i ewentualnie stworzenia na nowo struktur, które być może połączą się w sieć krajową. Rozglądają się też za inicjatywami podejmowanymi przez aktywistów dotąd nie związanych z SLD, którzy próbują stworzyć lewicową alternatywę dla partii Millera i Gawkowskiego.